Những năm gần đây, vấn đề mất an toàn vệ sinh thực phẩm, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, chất kích thích trong sản xuất nông nghiệp quá mức càng làm gia tăng sự lo lắng của người sử dụng. Vậy có cách nào để vừa được sử dụng thực phẩm an toàn không lo hóa chất nông nghiệp, vừa được thư giãn những lúc tan tầm mà lại không tốn quá nhiều thời gian. Giải pháp tối ưu cho vấn đề này là vườn rau hộ gia đình theo mô hình Aquaponics. Mô hình này vừa giải quyết được vấn đề thực phẩm bẩn, tiết kiệm tối đa thời gian chăm sóc và mọi vật liệu đều được tái sử dụng lại.
1/ Mô hình Aquaponics
Aquaponics là mô hình tự động hóa kết hợp giữa trồng thủy canh (hydroponic) và nuôi cá (aquaculture) tạo nên một hệ sinh thái khép kín với 3 nhân tố: sinh vật, cây trồng và vi sinh vật. Sản phẩm chính của mô hình này là cá và rau.
2/ Vật dụng cần thiết cho mô hình Aquaponics cơ bản
(có thể biến đổi tùy diện tích và phương pháp aquaponics, xem hướng dẫn làm hệ thống Aquaponics trồng rau nuôi cá của SFARM ngay để tham khảo bà con nhé)
- Khay nhựa chịu được nhiệt và tia cực tím
- Đất nung (sỏi nhẹ) đựng trong khay nhựa làm giá thể trồng cây.
- Máy bơm bể cá có lưu lượng bơm phù hợp.
- Cá giống, hạt giống và dụng cụ ươm hạt.
- Ống dẫn nước, lưới che nắng, hệ thống phun sương (nếu cần).
- Bể chứa nước và nuôi cá. Có thể sử dụng bể nhỏ bằng nhựa hoặc bể xi măng.
- Dụng cụ đo nhiệt độ, pH nước và dụng cụ khác.
3/ Vật nuôi và nước trong hệ thống
- Bắt buộc phải là cá, tôm nước ngọt.
- Bể cá cần giữ nhiệt độ ổn định, độ pH khoảng 7 nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho cá phát triển. Ngoài ra, oxy hòa tan cũng là vấn đề đáng lưu ý khi nuôi.
- Chọn loại cá phù hợp với sở thích và nhu cầu của gia đình, “tự tiêu tự sản” hay chỉ để ngắm cảnh.
- Đối với cá nuôi lấy thịt có thể chọn nhóm cá tăng trọng nhanh, ăn tạp như: cá tai tượng, nhóm cá rô phi, điêu hồng. Hay nhóm cá da trơn dễ nuôi và có thể chịu được điều kiện khắc nghiệt. Ngoài ra, bạn có thể lựa chọn cá lóc, cá rô đồng, cá sặc rằn.
- Đối với cá nuôi chỉ để ngắm cảnh mà không quan tâm đến chất lượng thịt có thể lựa chọn cá chép.
- Ngoài ra, tôm cũng là một lựa chọn thú vị cho mô hình. Nhưng cũng đòi hỏi người nuôi nắm vững một số kỹ thuật cơ bản.
4/ Cây trồng trong hệ thống
Hầu hết loại cây ăn lá, ăn quả thân leo (làm dàn) đều thích hợp. Rau ăn lá có thể kể đến như rau gia vị, xà lách, càng cua,…. Rau ăn quả như dưa leo, cà chua, dưa lê, ớt,…
Lúc đầu chúng ta nên gieo hạt theo từng cụm, hoặc cũng có thể rải rác để cho cây tự bám vào các giá thể. Đối với hạt giống nhỏ quá thì chúng ta nên bọc trong 1 lớp khăn giấy mỏng để giữ ấm cho hạt và giúp hạt nảy mầm nhanh.
Hoặc, bạn cũng có thể trồng cây trong hệ thống thủy canh bên ngoài trước, rồi sau đó chuyển vào mô hình aquaponics, như vậy cũng mang lại hiệu quả rất tốt.
Nếu bạn muốn chuyển cây từ chậu trồng bằng đất vào mô hình aquaponics, bạn nhớ rửa sạch đất khỏi rễ cây và lá cây để đảm bảo không còn côn trùng gây hại.
Bạn cũng có thể trồng 1 số loại cây thủy sinh trong bể cá. Chúng sẽ làm cho môi trường nuôi trồng trở nên giống với ngoài tự nhiên hơn, và đồng thời giúp làm sạch bể nước.
5/ Nguyên lý hỗ trợ lẫn nhau
Thường sau một tháng, hệ sinh thái sẽ cân bằng và ổn định nhờ sự tương tác giữa năm yếu tố chính là: cá, vi sinh vật, cây, nước, không khí và ba điều kiện hỗ trợ là: ánh sáng, thức ăn cho cá và năng lượng điện.
Trong mô hình aquaponics, cá được cung cấp từ nguồn thức ăn bên ngoài vào (lưu ý chọn cho cá loại thức ăn phù hợp, tránh việc trong thức ăn có chứa quá nhiều kháng sinh độc hại).Nguồn thải của cá sẽ là dinh dưỡng cung cấp cho cây trồng. Các vi sinh vật có lợi sẽ tồn tại bên trong hệ thống để đảm bảo cho rau và cá phát triển tốt.
Ngoài ra, có thể bổ sung một số chế phẩm khác, đặc biệt là giai đoạn cá còn nhỏ như dịch trùn quế, phân bón lá hữu cơ,…
Viên đất nung được sử dụng với mục đích làm giá thể cho cây trồng nên có thể hạn chế mầm bệnh lưu tồn trong đất.
6/ Ưu điểm của hệ thống
- Mô hình Aquaponics tạo nên một vòng lặp khép kín, một hệ sinh thái khép kín, cung cấp thực phẩm sạch và có thể thực hiện với quy mô nhỏ. Theo một số nghiên cứu, với cùng một diện tích trồng, mô hình Aquaponics mang lại lợi ích gấp 4 lần mô hình thông thường mà vẫn đảm bảo chất lượng.
- Mô hình tự động hóa nên bạn có thể thoải hơn trong việc chăm sóc vườn rau mà vẫn có thời gian làm việc khác.
- Thực phẩm được sản xuất ra đảm bảo tính an toàn và chất lượng. Sản phẩm từ mô hình aquaponics nếu được kiểm soát đầu vào một cách chặt chẽ sẽ được xem như một loại nông sản hữu cơ.
7/ Nhược điểm của hệ thống
- Chi phí đầu vào cho mô hình khá cao, nhất là giai đoạn cá còn nhỏ.
- Hệ thống còn rườm rà, phức tạp, khó vận chuyển, cồng kềnh và một số thao tác như đo, chỉnh pH nước phải thực hiện bằng tay.
Sfarm.vn
*Xem thêm:
- Ứng dụng của viên đất nung (sỏi nhẹ)
- Aquaponics – mô hình kết hợp tối ưu giữa trồng rau và nuôi cá
- Viên đất nung sử dụng trong hệ thống Aquapnics
- Viên đất nung (sỏi nhẹ) là gì?
