Trong nông nghiệp hữu cơ, việc sử dụng các chế phẩm sinh học để phòng trừ các loại nấm gây bệnh cho cây trồng là một giải pháp hiệu quả và an toàn. Trong số đó, chế phẩm Trichoderma được coi là một trong những loại chế phẩm sinh học hàng đầu với nhiều công dụng và lợi ích cho cây trồng. Vậy Trichoderma là gì? Các loại nấm Trichoderma có công dụng gì? Cách sử dụng chế phẩm Trichoderma như thế nào để đạt hiệu quả cao nhất? Bài viết này sẽ giúp bạn trả lời những câu hỏi này một cách chi tiết và cụ thể.
Trichoderma là gì?
Trichoderma là một chi nấm rất đa dạng và phổ biến trong tự nhiên, có hơn 200 loài được biết đến1. Nấm Trichoderma thường sống trong đất ở vùng rễ cây và có khả năng tiết ra các enzyme thủy phân như cellulase, chitinase, xylanase, hemicellulase,… giúp khống chế và tiêu diệt các loại nấm gây bệnh thối rễ, chết rễ, héo khô cho cây trồng như Rhizoctonia solani, Fusarium, Phytophthora, Sclerotium2. Ngoài ra, nấm Trichoderma còn có tác dụng kích thích sinh trưởng và tăng cường sức đề kháng cho cây trồng.
Bài viết tham khảo: [ Nấm Trichoderma]: Thành phần, Tác dụng, Cách sử dụng hiệu quả
Phân loại nấm Trichoderma
Nấm Trichoderma được phân loại thành nhiều loài khác nhau dựa trên các đặc điểm hình thái và di truyền. Một số loài nấm Trichoderma phổ biến và có giá trị kinh tế cao là:
Trichoderma harzianum: Loài nấm này có khả năng kiểm soát tốt các loại nấm gây bệnh cho cây trồng như Fusarium oxysporum, Rhizoctonia solani, Pythium spp., Sclerotinia sclerotiorum,… Nó cũng có tác dụng kích thích sinh trưởng và tăng cường sức đề kháng cho cây trồng.
Trichoderma viride: Loài nấm này có khả năng tiết ra các enzyme cellulase và chitinase mạnh mẽ, giúp phân giải các chất hữu cơ trong đất và tiêu diệt các loại nấm gây bệnh cho cây trồng. Nó cũng có tác dụng kích thích sinh trưởng và tăng cường sức đề kháng cho cây trồng.
Trichoderma koningii: Loài nấm này có khả năng kiểm soát tốt các loại nấm gây bệnh cho cây trồng như Rhizoctonia solani, Pythium spp., Sclerotium rolfsii,… Nó cũng có tác dụng kích thích sinh trưởng và tăng cường sức đề kháng cho cây trồng.
Trichoderma reesei: Loài nấm này có khả năng tiết ra các enzyme cellulase và xylanase mạnh mẽ, giúp phân giải các chất hữu cơ trong đất và tiêu diệt các loại nấm gây bệnh cho cây trồng. Nó cũng có tác dụng kích thích sinh trưởng và tăng cường sức đề kháng cho cây trồng.
Công dụng của nấm Trichoderma
Trichoderma có các cơ chế tương tác sinh học với các loại nấm gây bệnh
Nấm Trichoderma có khả năng tương tác sinh học với các loại nấm gây bệnh cho cây trồng theo ba cơ chế chính là:
Cơ chế ký sinh (mycoparasitism)
Nấm Trichoderma tiếp xúc với các sợi của nấm gây bệnh và tiết ra các enzyme thủy phân như cellulase, chitinase, glucanase,… để phá vỡ vách tế bào của chúng. Sau đó, nấm Trichoderma xâm nhập vào bên trong các sợi của nấm gây bệnh và ăn mòn chúng từ trong ra ngoài. Quá trình này làm giảm sự phát triển và lây lan của các loại nấm gây bệnh.
Cơ chế tiết ra các chất kháng nấm bệnh (antibiosis)
Nấm Trichoderma tiết ra các chất kháng sinh hoặc metabolit thứ cấp có hoạt tính cao như gliotoxin, viridin, peptaibol,… để ức chế hoặc giết chết các loại nấm gây bệnh. Các chất này có thể ảnh hưởng đến quá trình hô hấp hoặc tổng hợp protein của các loại nấm gây bệnh.
Cơ chế cạnh tranh dinh dưỡng (competition for nutrient)
Nấm Trichoderma có khả năng sinh trưởng và phát triển rất mạnh mẽ trong điều kiện thiếu dinh dưỡng. Nó có thể chiếm lĩnh nguồn dinh dưỡng từ đất hoặc từ vật liệu hữu cơ để nuôi sống. Điều này làm giảm nguồn dinh dưỡng cho các loại nấm gây bệnh và làm suy yếu chúng.
Sản phẩm tham khảo: Nấm Đối Kháng Trichoderma Plus Sfarm
Công dụng kích kháng và bảo vệ bộ rễ của cây
Nấm Trichoderma không chỉ có tác dụng phòng trừ bệnh cho cây trồng mà còn có tác dụng kích kháng và bảo vệ bộ rễ của cây. Nó làm điều này theo hai cách:
Nấm Trichoderma tiết ra các chất kích thích sinh trưởng như auxin, cytokinin, gibberellin,… để tăng cường sự phân chia và phát triển của các tế bào rễ. Điều này giúp rễ cây phát triển mạnh mẽ, ăn sâu vào đất và hấp thu nhiều dinh dưỡng hơn.
Nấm Trichoderma giúp cải thiện tính chất của đất canh tác bằng cách phân giải các chất hữu cơ trong đất và tạo ra các chất hữu cơ có lợi cho cây trồng. Điều này giúp tăng cường hệ vi sinh vật có ích trong đất, cải thiện khả năng thoát nước và thông khí của đất, giảm độ chua và mặn của đất.
Công dụng kích thích sinh trưởng cây trồng
Nấm Trichoderma không chỉ có tác dụng phòng trừ bệnh cho cây trồng mà còn có tác dụng kích thích sinh trưởng và nâng cao năng suất cây trồng. Nó làm điều này theo hai cách:
– Nấm Trichoderma tiết ra các chất kích thích sinh trưởng như auxin, cytokinin, gibberellin,… để tăng cường sự phân chia và phát triển của các tế bào rễ. Điều này giúp rễ cây phát triển mạnh mẽ, ăn sâu vào đất và hấp thu nhiều dinh dưỡng hơn.
– Nấm Trichoderma giúp cải thiện tính chất của đất canh tác bằng cách phân giải các chất hữu cơ trong đất và tạo ra các chất hữu cơ có lợi cho cây trồng. Điều này giúp tăng cường hệ vi sinh vật có ích trong đất, cải thiện khả năng thoát nước và thông khí của đất, giảm độ chua và mặn của đất.
Các yếu tố ảnh hưởng đến Trichoderma
Để nấm Trichoderma phát huy được hiệu quả cao nhất, bạn cần lưu ý đến các yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và hoạt động của nấm. Các yếu tố quan trọng nhất là:
Nhiệt độ
Nấm Trichoderma có khả năng sinh trưởng và hoạt động tốt nhất ở nhiệt độ từ 25-30 độ C. Nếu nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, nấm sẽ bị suy yếu hoặc chết2. Bạn nên tránh để chế phẩm Trichoderma tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trực tiếp hoặc để ở những nơi quá lạnh.
Nồng độ pH
Nấm Trichoderma có khả năng thích nghi với môi trường pH khác nhau, từ pH 3-9. Tuy nhiên, pH lý tưởng cho sự sinh trưởng và hoạt động của nấm là từ pH 5-72. Bạn nên kiểm tra pH của đất canh tác và điều chỉnh cho phù hợp với yêu cầu của nấm.
Độ thoáng khí
Nấm Trichoderma cần có đủ oxy để sinh trưởng và hoạt động. Bạn nên giữ cho đất canh tác luôn thoáng khí, không quá ẩm ướt hoặc ngập úng2. Bạn cũng nên xới lên bề mặt đất để giúp không khí lưu thông tốt hơn.
Nguồn dinh dưỡng
Nấm Trichoderma có thể sử dụng các chất hữu cơ trong đất làm nguồn dinh dưỡng. Tuy nhiên, bạn cũng nên bổ sung thêm các loại phân bón hữu cơ như phân chuồng, phân compost, phân vi sinh,… để tăng cường nguồn dinh dưỡng cho nấm2. Bạn cũng nên tránh sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật hoặc phân bón hóa học có thể gây ức chế hoặc giết chết nấm.
Bài viết tham khảo: Hướng dẫn chi tiết cách ủ phân bò với trichoderma đúng kỹ thuật
Ứng dụng nấm Trichoderma làm chế phẩm sinh học trong trồng trọt
Nấm Trichoderma được ứng dụng rộng rãi trong trồng trọt như một loại chế phẩm sinh học hiệu quả và an toàn. Bạn có thể sử dụng nấm Trichoderma cho các loại cây trồng khác nhau như rau màu, cây ăn quả, cây công nghiệp, cây kiểng,… Bạn có thể sử dụng nấm Trichoderma theo ba phương thức chính là:
Sử dụng bón trực tiếp: Bạn có thể sử dụng chế phẩm Trichoderma dạng bột để bón trực tiếp vào đất hoặc trộn với giá thể ươm. Liều lượng sử dụng là 1-2 kg/ha. Bạn nên bón vào đất trước khi trồng khoảng 7-10 ngày hoặc sau khi trồng khoảng 15-20 ngày. Bạn cũng nên bón lại sau mỗi 30-45 ngày để duy trì hiệu quả của nấm.
Sử dụng phun hoặc tưới: Bạn có thể sử dụng chế phẩm Trichoderma dạng lỏng để phun hoặc tưới cho cây trồng. Liều lượng sử dụng là 1-2 lít/ha. Bạn nên phun hoặc tưới vào buổi sáng hoặc chiều mát, khi cây không bị stress do nắng hay gió. Bạn cũng nên phun hoặc tưới lại sau mỗi 15-20 ngày để duy trì hiệu quả của nấm.
Sử dụng ủ nấm trichoderma với các loại phân khác: Bạn có thể sử dụng chế phẩm trichoderma để ủ phân hữu cơ từ các loại phân chuồng, bã thực vật, rơm rạ, lá cây khô,… để tạo ra phân bón hữu cơ có chứa nấm trichoderma và các enzyme thủy phân có lợi cho cây trồng.
Lưu ý khi chọn lựa chế phẩm Trichoderma
Trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại chế phẩm Trichoderma với các nhãn hiệu và giá cả khác nhau. Để chọn được chế phẩm Trichoderma chất lượng cao và phù hợp với cây trồng của bạn, bạn cần lưu ý đến các điểm sau:
Chọn chế phẩm Trichoderma có nguồn gốc rõ ràng, được cấp giấy phép lưu hành và công bố bởi cơ quan hành chính nhà nước. Bạn có thể kiểm tra số mã vạch hoặc truy xuất nguồn gốc của sản phẩm qua internet hoặc điện thoại.
Chọn chế phẩm Trichoderma có mật độ bào tử cao, ít nhất là 10^9 CFU/g1. Bạn có thể kiểm tra mật độ bào tử qua nhãn mác của sản phẩm hoặc yêu cầu nhà sản xuất cung cấp giấy chứng nhận phân tích.
Chọn chế phẩm Trichoderma phù hợp với đối tượng cây trồng mà bạn muốn chăm sóc. Có nhiều loài nấm Trichoderma khác nhau và mỗi loài có khả năng kiểm soát các loại nấm gây bệnh khác nhau. Bạn nên tìm hiểu kỹ về công dụng và đặc điểm của từng loài nấm Trichoderma trước khi sử dụng.
Chọn chế phẩm Trichoderma có dạng phù hợp với phương thức sử dụng của bạn. Có hai dạng chính của chế phẩm Trichoderma là dạng bột và dạng lỏng. Nếu bạn muốn sử dụng để bón trực tiếp vào đất hoặc trộn với giá thể ươm, bạn nên chọn dạng bột. Nếu bạn muốn sử dụng để phun hoặc tưới cho cây trồng, bạn nên chọn dạng lỏng.
