Hoa ly là loài hoa được ưa chuộng nhất trên thế giới, vậy loài hoa này có gì mà được nhiều người yêu thích đến vậy? Hãy để SFARM chia sẻ cho mọi người về ý nghĩa, cách trồng và bón phân hữu cơ cho hoa ly,… trong bài viết sau đây, cùng xem ngay nhé!
Hoa ly là hoa gì? Nguồn gốc của hoa ly
Hoa ly hay còn có tên gọi khác là bách hợp, loa kèn, huệ tây và lily (tên tiếng Anh). Thuộc họ Liliaceae, có nguồn gốc từ quần đảo Ryukyu – phía Nam Nhật Bản và Đài Loan và các nước châu Âu. Hiện nay, cây phân bố rộng rãi ở nhiều nơi trên toàn thế giới, gồm Nhật Bản, Úc, Việt Nam, Hàn Quốc,… và phổ biến nhất ở các nước châu Âu.
Đặc điểm hoa ly
- Thân: Là loại cây thân cỏ, thân cây thẳng, mảnh mai và có thể cao tới 1.5 mét.
- Lá: Mọc rải rác theo vòng rộng, lá mềm có hình thoi dài, phiến lá thẳng, đầu lá hơi nhọn và có màu xanh nhạt bóng.
- Hoa: Bông hoa to lớn, hình dáng giống loa kèn và có hương thơm nồng nàn.
- Màu sắc: Có nhiều màu sắc đa dạng và phong phú.
Lợi ích của hoa ly
- Dùng để trang trí: Phần lớn cây ly được trồng vì mang tính thẩm mỹ, dùng để trang trí và có thể làm quà tặng, vì khi hoa nở trông rất đẹp và có hương thơm dịu ngọt.
- Dùng để làm thức ăn: Trong bông ly khô rất giàu chất xơ, natri và carbohydrates. Củ của cây có chứa protein, tinh bột và lượng nhỏ chất khoáng, vitamin khác. Do đó, cây ly không chỉ là một món ăn ngon mà còn rất bổ dưỡng và tốt cho sức khỏe.
- Dùng để chữa bệnh: Bông ly tươi hoặc khô đều có tác dụng điều trị các vết loét trong cơ thể, giúp làm dịu các vết thương hở. Hay thuốc nhỏ mắt được bào chế từ bông ly giúp chữa các bệnh như viêm kết mạc, đau mắt,…
- Làm dược liệu mỹ phẩm: Chiết xuất bông ly còn có thể làm ra tinh dầu và nước hoa.
Ý nghĩa hoa ly
Ở mỗi nền văn hóa khác nhau, cây ly có những ý nghĩa khác nhau:
- Đối với nền văn hóa phương Đông: Vì tên gọi “bách hợp” mà loài hoa này mang ý nghĩa trăm năm hạnh phúc hòa hợp nên được dùng nhiều trong các tiệc cưới, hoa bách hợp còn tượng trưng cho sự tinh khiết và quý phái.
- Đối với nền văn hóa phương Tây: Người Công giáo tin rằng loài hoa này đại diện cho sự trinh trắng và đức hạnh.
- Trong thần thoại Hy Lạp: Cho rằng loài hoa này là biểu tượng của tình mẫu tử.
Ý nghĩa của hoa ly theo màu sắc:
- Màu trắng: Tượng trưng cho sự thuần khiết, ngây thơ.
- Màu vàng: Tượng trưng lòng biết ơn và niềm hạnh phúc.
- Màu đỏ: Thể hiện đam mê, khao khát và sự lãng mạn.
- Màu cam: Tượng trưng cho sự tự tin và giàu có.
Mỗi loại ly đều có một ý nghĩa riêng:
- Oriental Lily: Mang ý nghĩa cho sự thịnh vượng, giàu có và kiêu hãnh.
- Tiger Lily: Loại hoa này biểu trưng cho sự thịnh vượng và vương giả.
- Lilium longiflorum: Tượng trưng cho sự thuần khiết, hy vọng, sự ngây thơ và hòa bình.
- Daylily: Lại khiến ta liên tưởng đến những khoảnh khắc lãng mạn của lứa đôi.
Các giống hoa ly thông dụng
- Giống Sorbonne (thơm): Cao 85-100 cm, có 3-7 hoa, hoa màu hồng nhạt, lá nhỏ, thời gian sinh trưởng 95-100 ngày.
- Giống Acpulco (thơm): Cao 95-110cm, có 4-7 hoa, hoa hồng đậm có đốm chấm đỏ, lá to, thời gian sinh trưởng 95-100 ngày.
- Giống Tiber (thơm): Cao 80-100cm, có 4-6 hoa, hoa hồng nhạt, lá nhỏ, thời gian sinh trưởng 85-100 ngày.
- Giống Belladonna (thơm): Cao 85-100 cm, có 3-5 hoa, hoa màu vàng, lá to, thời gian sinh trưởng 80-90 ngày.
- Giống Concador (thơm): Cao 85-90 cm, có 4 -7 hoa, hoa màu vàng, lá to, thời gian sinh trưởng 82-88 ngày.
- Giống Curly (thơm): Cao 70-85 cm, có 3-5 hoa, hoa màu hồng đậm, lá thuôn nhọn, thời gian sinh trưởng 75-90 ngày.
Trong các giống nêu trên, giống Sorbonne là giống chiếm ưu thế bởi màu sắc, hương thơm, khả năng chống chịu sâu bệnh, chịu thâm canh cao và hiệu quả kinh tế đáng kể.
Điều kiện trồng
Vị trí trồng
Cách để trồng hoa ly hiệu quả thì không thể bỏ qua vị trí trồng. Nơi thích hợp trồng ly phải là khu đất cao, dễ thoát nước, thoáng gió, điều kiện ánh sáng tốt. Không nên trồng ly gần các khu công nghiệp có lượng khí thải cao.
Nhiệt độ
Cây ly là cây chịu rét khá, chịu nóng kém, ưa khí hậu mát ẩm, nhiệt độ thích hợp ban ngày là 20-25 độ C, ban đêm là 12-15 độ C. Từ khi xuất hiện nụ đến khi ra hoa nhiệt độ chênh lệch ngày/đêm ảnh hưởng tới sự sinh trưởng của thân. Nếu chênh lệch từ 0-16 độ C thì độ cao của cây dao động từ 14,2 – 27cm.
Ánh sáng
Hoa ly là cây ưa cường độ ánh sáng ở mức trung bình, cường độ ánh sáng thích hợp từ 12-15 nghìn lux. Vào mùa hè nhóm ly châu Á và ly thơm cần che bớt 50% ánh sáng. Ngược lại trồng trong nhà lưới vào mùa Đông, ánh sáng không đủ, nhị đực sẽ sản sinh etylen, dẫn đến nụ bị rụng, do vậy cần bỏ bớt lưới che phủ để tăng cường ánh sáng tự nhiên cho cây.
Độ ẩm
Cây hoa ly không ưa độ ẩm cao, điều kiện ẩm độ lý tưởng từ 80-85%. Giai đoạn đầu cây cần nhiều nước, thời điểm ra hoa nhu cầu nước ít hơn, nhiều nước củ dễ bị thối, rụng nụ.
Thời vụ
Hiện ở nước ta, hoa ly được trồng nhiều tại các tỉnh phía Bắc, một số tỉnh miền Trung và Tây Nguyên. Trong đó, Đà Lạt là vùng có diện tích trồng lớn và truyền thống phát triển hoa ly lâu đời.
Đối với các tỉnh phía Bắc trồng lily chủ yếu ở vụ Đông T10-T11 (23-29/9 âm lịch) để thu hoạch vào dịp Tết Nguyên Đán. Ngoài ra có thể trồng vụ Đông Xuân T11- T12 để thu hoạch vào dịp 8/3.
Tại Đà Lạt, trồng trong nhà kính thì có thể trồng quanh năm. Cần tính toán thời gian sinh trưởng của từng giống và dự báo thời tiết để trồng có hoa nở đúng dịp như mong muốn.
Đất trồng
Ly yêu cầu đất đai màu mỡ, tơi xốp, thoáng khí, tầng canh tác dày, không chứa mầm bệnh và thoát nước tốt. Loại cây này rất mẫn cảm với muối, nồng độ muối trong đất cao, cây không hút được nước sẽ làm ảnh hưởng tới sinh trưởng và ra hoa. Độ pH của đất thích hợp từ 5.5-7.0. Đất cát pha, đất thịt nhẹ rất thích hợp với trồng hoa ly.
Cách chọn và xử lý củ giống trước khi trồng hoa ly
Lựa chọn củ giống
- Củ đầy đặn, vảy củ đều, có ít hoặc không có vết tổn thương bên ngoài bề mặt của củ: cùng một kích thước củ, số vảy càng ít càng tốt, trọng lượng càng nặng càng tốt, rễ phát triển nhiều (rễ ít hoặc ngắn sẽ ảnh hưởng đến sinh trưởng chiều cao của cây).
- Trong trường hợp chọn củ có kích thước nhỏ thì có thể chọn những củ có số lượng vảy nhiều sẽ cho tỷ lệ ra hoa cao.
- Nên chọn những củ giống đã được trồng khảo nghiệm và đánh giá đầy đủ.
- Đối với những giống có tỷ lệ cháy lá cao nên chọn củ có kích thước nhỏ.
Xử lý củ trước khi trồng
Thúc mầm cho củ
- Sau khi nhận được củ giống cần lập tức mở khay củ rồi để nơi thoáng mát để thúc mầm (nhiệt độ thích hợp là 15 độ C) tránh để ở nơi có nhiệt độ cao.
- Đối với những vùng trồng nhiệt độ cao nên tiến hành thúc mầm trước khi trồng. Chỉ tiến hành khi củ chưa nhú mầm hoặc đã nhú mầm nhưng chiều dài mầm ≤5 cm. Khi chiều dài mầm >5 cm thì nên trồng ngay mà không cần tiến hành thúc mầm.
- Sau khi củ tan đá, trải một lớp giá thể xuống dưới đáy khay dày khoảng 1-2 cm. Giá thể này có thể là mụn dừa hoặc mùn cưa. Sau đó xếp lần lượt các củ ly sát nhau thành 1 lớp đơn. Chú ý xếp các củ có đỉnh củ hướng lên trên, củ xếp ngay ngắn.
- Cuối cùng phủ lớp giá thể lên trên đỉnh của lớp củ dày khoảng 6-8 cm, tưới ẩm rồi đặt trong kho lạnh ở 10-12 độ C trong vòng 1-2 tuần cho đến khi rễ thân bắt đầu phát triển và chiều dài mầm 5-8 cm thì mang củ ra trồng.
Xử lý nấm bệnh trên củ
Trước khi gieo trồng, nên tiến hành khử trùng bằng một số thuốc diệt nấm, vi khuẩn để phòng ngừa bệnh hại và tăng sức đề kháng cho củ. Có thể dùng thuốc có chứa hoạt chất Chlorothalonil (15g/10 lít nước) hoặc Metalaxyl và Mancozeb (20-25 g/10 lít nước) ngâm củ 8-10 phút, sau đó vớt củ, để ráo rồi đem trồng.
Cách trồng hoa ly
Chuẩn bị đất trồng: Cải tạo và khử trùng đất trước khi trồng. Sau đó tiến hành làm đất tơi xốp, san phẳng, nhặt sạch cỏ dại và lên luống. Thường căn cứ vào diện tích nhà lưới để phân luống, rạch hàng khống chế độ rộng của luống từ 1,1-1,5 mét.
Mật độ trồng: Phụ thuộc vào các yếu tố kích thước củ, giống, thời vụ.
Thời điểm trồng: Điều kiện mát mẻ là thời điểm thích hợp nhất để trồng cây ly. Buổi sáng nên kết thúc việc xuống giống trước 9 giờ và tiến hành trồng vào buổi chiều sau 14 giờ.
Độ sâu trồng củ: Thường thì mùa đông trồng nông hơn mùa hè. Củ càng to thì trồng càng sâu, giống có hệ rễ phát triển thì trồng sâu hơn một chút (thường là gấp 2 lần chiều cao củ). Đối với trồng đất thì rạch hàng sâu 10-12 cm, rồi đặt củ ngay ngắn, mầm củ hướng lên trên. Trong trường hợp trồng chậu thì độ dày giá thể tối thiểu lót ở đáy chậu là 5 cm. Độ dày lắp đất mùa đông: 6-8 cm, mùa hè: 8-10 cm.
Che phủ trước và sau trồng: Củ mọc mầm thường yêu cầu nhiệt độ đất tương đối thấp, do đó trước khi trồng vài ngày cần tiến hành che lưới đen. Dùng 2 lớp lưới đen che cách mặt luống từ 2,0-2,5 m. Sau khi trồng xong có thể dùng trấu hoặc rơm rạ phủ lên mặt luống để hạn chế bốc hơi nước, giảm bức xạ và tránh làm tổn hại đến cấu trúc đất. Sau 15 – 20 ngày bỏ 1 lớp lưới đen ở trên ra.
Chăm sóc
Nước tưới
Sau khi thực hiện cách trồng hoa ly chúng ta cần tưới nước cho hoa căn cứ vào các yếu tố sau đây:
- Loại hình đất: Đất cát pha giữ nước kém và ngược lại.
- Khí hậu trong nhà lưới: Nhiệt độ cao, độ ẩm thấp làm cho cây dễ mất nước.
- Giống: Số lá và kích thước lá ở các giống khác nhau có sự thoát hơi nước khác nhau.
- Tình hình sinh trưởng của cây: Giai đoạn sinh trưởng khác nhau thì sự thoát hơi nước khác nhau.
- Hàm lượng muối: Đất có hàm lượng muối cao sẽ làm giảm khả năng hút nước của cây nên trong trường hợp này, cần cẩn thận không được để đất quá ướt. Tưới nước hợp lý, giảm lượng nước tưới cho mỗi lần tưới có tác dụng tốt cho kết cấu đất.
Các giai đoạn sau cần căn cứ vào tình hình độ ẩm của đất để tưới nước: Thông thường vào thời kỳ khô hạn mỗi ngày cần cung cấp 8 – 9 lít/m2 đất. Thời điểm tưới nước thích hợp trong ngày là vào buổi sáng đặc biệt là vụ đông, mùa hè có thể tưới nước vào buổi chiều để có thể bù đắp lại được lượng nước bốc hơi trong ngày.
Xác định lượng nước tưới phù hợp: Nước ngấm sâu xuống phần đáy của củ, bề mặt của đất không được đóng váng, độ ẩm trên bề mặt đất và dưới đáy củ là đồng nhất, khi dùng tay nắm đất mà không thấy nước chảy ra là được.
Bón phân
- Trong 3 tuần đầu: Tránh việc tưới phân, nếu bón dễ gây tồn đọng ion muối trong đất, ảnh hưởng đến hệ rễ.
- Tuần thứ tư (cây cao 20-30 cm): Bắt đầu bón phân, tuy nhiên lượng bón vẫn không nên quá nhiều.
- Các giai đoạn sau: Cần bón theo thời kỳ sinh trưởng và mức độ phát triển của cây.
- Sử dụng phân bón trực tiếp vào đất hoặc hòa phân với nước để tưới. Tuy nhiên nên dùng phân tưới vì phương pháp này có thể tiết kiệm được phân, cung cấp kịp thời và giúp cho cây hấp thụ dinh dưỡng dễ dàng.
- Có thể chia các đợt bón phân trên diện tích 1ha như sau:
– Lần 1: 20 ngày sau trồng. Bón phân NPK 15-9-20, liều lượng 15kg khi cây đạt chiều cao 12-15cm.
– Lần 2: Bón giai đoạn 35 ngày sau trồng. Bón 15kg phân bón Complex 12-11-17 +TE kết hợp làm cỏ và xới phá váng.
– Lần 3: Thời điểm từ 50-55 ngày sau trồng: Bón bổ sung 10kg Complex 12-11-17+TE kết hợp với 10kg Nitrabor + 10kg MgSO4, tưới đẫm nước, vun gốc cao 3-5cm giúp cây đứng vững.
Bổ sung thêm dinh dưỡng vi lượng và phân bón lá giúp cây phát triển toàn diện.
Ngoài ra, bà con có thể tham khảo thêm đất trồng hoa kiểng SFARM 100% hữu cơ an toàn cho cây trồng, không cần phối trộn thêm giúp các Bác trồng hoa tiện dụng và tiết kiệm thời gian.
Giàn đỡ
Hệ thống giàn đỡ cho cây có thể cần thiết phụ thuộc vào thời gian trồng và giống cây trồng. Cây trồng vào giai đoạn mùa đông hoặc đối với những giống cây ly cao, to dễ bị đổ thì cần phải căn lưới giữ cây. Có thể dùng lưới đan sẵn (20×20 cm) đặt trên luống sau khi trồng, sau đó nâng dần lên theo chiều cao của cây hoặc để khi cây cao 30-50 cm thì tiến hành làm giàn đỡ cây.
Kỹ thuật tăng giảm ánh sáng
Phụ thuộc vào điều kiện ánh sáng của từng vùng để có biện pháp can thiệp phù hợp. Vào mùa đông, lượng ánh sáng thường không đủ cho cây sinh trưởng và phát triển, cần tác động ánh sáng bằng cách chiếu sáng nhân tạo 3 tiếng mỗi ngày từ 18-21 giờ. Thực hiện liên tục trong 20 ngày sau khi trồng được 35-45 ngày, nhằm giảm tỷ lệ thối nụ, nụ biến dạng.
Phòng trừ sâu bệnh hại
Bệnh hại hoa ly chủ yếu do nấm, vi khuẩn và virus gây ra, đặc biệt một số bệnh thường gặp như: bệnh thối củ do nấm Penicillium, bệnh hoa lá và lá nhỏ do virus, bệnh thối gốc, thối vảy củ hoặc thối thân do nấm Fusarium, Rhizoctonia…
Cần kiểm soát tốt nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng cũng như cung cấp dinh dưỡng đầy đủ giúp cây phát triển khỏe mạnh. Sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật trong danh mục thuốc được sử dụng ở Việt Nam để đề xuất biện pháp phòng trừ kịp thời.
Đối với sâu hại trên hoa ly chủ yếu gồm rệp bông, bọ trĩ, nhện… Cần thường xuyên thăm đồng, phát hiện kịp thời sâu hại và loại bỏ bằng biện pháp thủ công, ngắt bỏ phần lá, cây bị hại.
Nhân giống
Có hai biện pháp nhân giống hoa ly phổ biến hiện nay bao gồm: nhân giống từ củ và nhân giống bằng phương pháp nuôi cấy mô.
- Nhân giống từ củ:
Nhân giống hoa ly từ củ được áp dụng phổ biến tại Việt Nam, đây là biện pháp tách củ cây con sinh ra từ cây mẹ. Có thể trồng chuyên cây chỉ để thu giống hoặc kết hợp trồng cây kinh tế và thu hoạch củ ở vụ Hè.
Ưu điểm: Dễ làm, không đòi hỏi yêu cầu kỹ thuật cao. Không tốn nhiều chi phí.
Nhược điểm: Hệ số nhân giống từ phương pháp này khá thấp, chưa kể chất lượng củ giống không cao. Nhân giống liên tục trong thời gian dài dễ bị thoái hóa giống, tích lũy virus và truyền sang vụ mùa sau, cây sinh trưởng kém.
- Nhân giống bằng biện pháp nuôi cấy tế bào:
Phương pháp này khắc phục được nhược điểm của cách làm truyền thống, áp dụng phổ biến tại các nước tiên tiến và mang lại hiệu quả kinh tế.
Ưu điểm: Hệ số nhân giống nhanh, cây giống đồng nhất, sạch bệnh. Tiết kiệm thời gian, chi phí và công lao động. Đặc biệt đối với phương pháp này có thể tạo ra giống mới nhờ đột biến bị trong mô tế bào.
Mặc dù vậy, phương pháp nhân giống bằng nuôi cấy mô tế bào hiện vẫn còn mới ở Việt Nam, chưa được áp dụng rộng rãi.
Thu hoạch
Cây hoa ly sau 50-55 ngày trồng sẽ bắt đầu hình thành nụ, 2-3 tuần sau đó có thể cho thu hoạch. Tiêu chuẩn thu hoạch là khi nụ thứ nhất dưới gốc phình to và có màu, nếu thu muộn hơn một số hoa đã nở gây khó khăn trong quá trình vận chuyển, thu sớm hơn nụ chưa phát triển đầy đủ ảnh hưởng đến phẩm chất hoa. Trường hợp trên cây có 6 nụ nên loại bỏ 2 nụ dưới cùng là tốt nhất.
Nên thu hoạch vào buổi sáng sớm để tránh mất hơi nước, không được giữ hoa sau khi cắt quá lâu trong nhà lưới (tối đa 1 tiếng), như vậy cành dễ bị héo, nụ khô tóp lại.
Sử dụng kéo sắc cắt cành cách gốc 10-15cm, giữ lại 5-6 lá cho củ tiếp tục phát triển. Cắm ngay cành hoa vào nước sạch nhằm hạn chế tối đa việc thất thoát hơi nước.
Qua bài viết trên, SFARM Blog đã chia sẻ đến bạn đọc về đặc điểm, lợi ích, ý nghĩa, cách trồng và chăm sóc hoa ly. Hy vọng với những thông tin mà SFARM cung cấp trong bài viết trên sẽ giúp mọi người hiểu rõ hơn về loài hoa được nhiều người ưa chuộng này nhé!
Xem thêm:
- Hướng dẫn thời điểm trồng hoa ly Tết 2025 chuẩn, nở đúng Tết
- Bí quyết chăm sóc hoa ly nở đúng dịp Tết
- Những lưu ý khi trồng hoa ly Sorbone
- Cách trồng hoa Ly chậu cực đơn giản, cho hoa rực rỡ!
- Quy trình trồng hoa ly đón tết
SFARM – Đặng Gia Trang vinh hạnh là nhà cung cấp tin cậy các sản phẩm vật tư nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh học của hơn 1500 đại lý, cửa hàng trên toàn quốc. Mời quý Khách hàng liên hệ thông tin sau để đội ngũ SFARM có thể nhanh chóng hỗ trợ:
– Website: https://sfarm.vn/
– Hotline: 0902652099
– Zalo: CSKH SFARM – 0902652099
