Trồng nấm sò trên trấu là phương pháp tiết kiệm, dễ thực hiện và tận dụng tốt nguồn phụ phẩm nông nghiệp. Với sự đồng hành từ SFARM, người mới có thể bắt đầu mô hình ngay tại nhà, hiệu quả và bền vững. Bài viết hướng dẫn chi tiết cách trồng nấm sò trên trấu, đồng thời gợi ý sử dụng các sản phẩm như trấu hun, phân hữu cơ giúp nâng cao năng suất.
1. Vì sao nên trồng nấm sò trên trấu?
Trồng nấm sò trên trấu là một mô hình ngày càng phổ biến nhờ tính linh hoạt, chi phí thấp và hiệu quả mang lại cho người làm nông hoặc hộ gia đình. Dưới đây là những lý do giải thích vì sao trấu là nguyên liệu lý tưởng để trồng nấm sò.
1.1. Lợi ích của mô hình trồng nấm sò tại nhà hoặc trang trại nhỏ
Mô hình trồng nấm sò (hay còn gọi là nấm bào ngư) phù hợp với quy mô nhỏ lẻ như hộ gia đình hoặc trang trại vừa và nhỏ. Ưu điểm của mô hình này là chi phí đầu tư thấp, thời gian sinh trưởng ngắn và quy trình thực hiện đơn giản. Việc trồng nấm tại nhà không chỉ cung cấp thực phẩm sạch cho bữa ăn hàng ngày mà còn có thể tạo thêm nguồn thu nhập ổn định.
1.2. Trấu – nguyên liệu giá thể sẵn có, rẻ, thân thiện môi trường
Trấu là một loại phụ phẩm từ việc xay xát lúa, thường có sẵn tại các vùng nông thôn. Nhờ giá rẻ, dễ thu gom và vận chuyển, trấu được nhiều người tận dụng trong sản xuất nông nghiệp để tiết kiệm chi phí. Sau khi sử dụng, trấu có thể tái chế hoặc phân hủy tự nhiên mà không gây hại cho đất hay ảnh hưởng đến cây trồng khác, góp phần bảo vệ môi trường.
1.3. So sánh trấu với các giá thể khác (mùn cưa, rơm, bã mía…)
So với các nguyên liệu như mùn cưa, rơm hoặc bã mía, trấu có ưu điểm là dễ sử dụng, ít tốn công xử lý và dễ bảo quản. Mùn cưa nếu không xử lý kỹ dễ bị nhiễm nấm tạp, trong khi rơm cần được phơi khô hoàn toàn trước khi sử dụng. Ngược lại, trấu khô, sạch và không bị ẩm mốc có thể dùng ngay, giúp tiết kiệm thời gian và công chăm sóc ban đầu.
1.4. Nấm sò có thời gian thu hoạch ngắn, cho sản lượng ổn định
Nấm sò phát triển nhanh, chỉ sau khoảng 20–25 ngày là có thể thu hoạch. Quá trình chăm sóc không phức tạp, sản lượng mỗi đợt ổn định, giúp người trồng chủ động về nguồn cung. Với thời gian ngắn và quy trình đơn giản, mô hình trồng nấm sò trên trấu phù hợp với cả người mới bắt đầu.
2. Chuẩn bị nguyên liệu và điều kiện trồng
Để trồng nấm sò trên trấu hiệu quả, việc chuẩn bị nguyên liệu và khu vực trồng rất quan trọng. Các vật liệu cần thiết đều có thể tìm thấy dễ dàng, không đòi hỏi thiết bị phức tạp.
2.1. Nguyên liệu chính: trấu tươi hoặc trấu xay sạch không nấm mốc
Trấu là nguyên liệu phổ biến trong mô hình trồng nấm tại nhà, nhưng cần lựa chọn kỹ. Ưu tiên trấu tươi, trấu hun hoặc trấu đã xay nhỏ nhưng còn khô, sạch, không lẫn tạp chất, không có mùi ẩm mốc. Việc sử dụng trấu sạch giúp hạn chế sự phát triển của nấm mốc và vi khuẩn có hại trong quá trình ủ nấm.
2.2. Các vật tư kèm theo: bịch nilon PP, dây buộc, dụng cụ hấp thanh trùng
Chuẩn bị túi nhựa PP (loại chịu nhiệt), dây buộc và thiết bị hấp thanh trùng như nồi hơi, nồi áp suất hoặc thùng hấp tự chế. Khâu thanh trùng trấu rất quan trọng, giúp loại bỏ vi sinh vật có hại và tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển. Nếu không có thiết bị hấp, có thể sử dụng chế phẩm sinh học như nấm đối kháng Trichoderma để hỗ trợ ức chế nấm bệnh.
2.3. Giống nấm sò: chọn giống đạt chuẩn, không nhiễm tạp
Lựa chọn giống từ các cơ sở cung cấp uy tín, đảm bảo giống còn mới, không bị mốc, không có mùi lạ và có độ ẩm phù hợp. Giống nấm chất lượng sẽ giúp nấm phát triển đồng đều, ít nhiễm bệnh và cho sản lượng nấm sò cao, ổn định. Nên ưu tiên các dòng giống nấm đã được kiểm nghiệm và phù hợp với khí hậu địa phương.
2.4. Khu vực trồng: thoáng, sạch, tránh mưa tạt và ánh nắng trực tiếp
Chọn khu vực kín gió, có mái che và dễ kiểm soát nhiệt độ – độ ẩm. Tránh đặt túi nấm ở nơi có ánh nắng trực tiếp hoặc nước mưa tạt vào. Nơi trồng cần được vệ sinh sạch sẽ trước khi đặt túi giống, có thể khử khuẩn sơ bằng Trichoderma hoặc nước vôi trong để hạn chế mầm bệnh trong không khí.
3. Các bước trồng nấm sò trên trấu đơn giản tại nhà
Quy trình trồng nấm sò trên trấu gồm 6 bước cơ bản, có thể thực hiện tại nhà với dụng cụ đơn giản.
Bước 1: Xử lý trấu – hấp hoặc nấu chín để khử trùng
Cho trấu sạch vào thùng hoặc nồi lớn, đổ nước và đun sôi trong khoảng 1–2 giờ. Quá trình này giúp loại bỏ nấm mốc, vi khuẩn và hạt cỏ dại còn sót lại. Sau khi đun xong, vớt trấu ra để nguội và ráo nước.
Bước 2: Phối trộn trấu với vôi bột và dinh dưỡng nếu cần
Khi trấu nguội, rắc đều một lượng nhỏ vôi bột để điều chỉnh pH, giúp môi trường trồng sạch hơn và hạn chế mầm bệnh. Nếu muốn tăng năng suất nấm, có thể bổ sung thêm cám gạo, bột bắp nghiền hoặc phân trùn quế theo tỷ lệ thích hợp.
Bước 3: Đóng bịch – chèn giống nấm theo từng lớp
Chuẩn bị túi nilon PP sạch. Cho trấu đã trộn vào bịch theo từng lớp, xen kẽ với giống nấm sò. Mỗi lớp giống cách nhau khoảng 5–7 cm. Không nén chặt giá thể để đảm bảo không khí lưu thông. Sau cùng buộc kín miệng túi bằng dây chắc chắn.
Bước 4: Ủ sợi trong môi trường tối, nhiệt độ 25–30°C
Đặt bịch nấm vào khu vực sạch, tối, nhiệt độ khoảng 25–30°C và độ ẩm vừa phải. Thời gian ủ sợi nấm kéo dài từ 10 đến 15 ngày. Khi sợi nấm lan kín bề mặt trấu trong bịch (trắng đều), tức là đã phát triển ổn định.
Bước 5: Rạch bịch, tưới ẩm – chăm sóc nấm ra tai đều, đẹp
Dùng dao sắc rạch các lỗ nhỏ quanh thân bịch sau khi sợi nấm đã phủ kín. Đặt túi nấm ở nơi thoáng, tránh ánh nắng trực tiếp. Duy trì độ ẩm bằng cách phun sương nhẹ 1–2 lần/ngày. Không tưới mạnh vào tai nấm vì dễ làm dập và hư nấm.
Bước 6: Thu hoạch nấm khi tai nở vừa, không dập rách
Khoảng 7–10 ngày sau khi rạch bịch, nấm sò bắt đầu phát triển. Khi tai nấm bung rộng, mép hơi cong lên là thời điểm thu hoạch tốt nhất. Dùng tay nhổ nhẹ cả cụm hoặc cắt sát gốc. Tránh làm gãy hay làm trầy xước tai nấm để giữ độ tươi và chất lượng.
4. Chăm sóc và cách phòng bệnh cho nấm sò
Trong suốt quá trình trồng nấm sò trên trấu, việc chăm sóc đúng cách và xử lý kịp thời các dấu hiệu bệnh sẽ giúp tăng tỷ lệ thành công, đảm bảo năng suất và chất lượng nấm.
4.1. Duy trì độ ẩm không khí 85–90% trong thời gian nuôi quả thể
Độ ẩm đóng vai trò quyết định đến tốc độ phát triển và hình dạng của tai nấm. Duy trì độ ẩm trong khoảng 85–90% để nấm bung tai đều, không bị khô mép hay co rút.
4.2. Tránh phun trực tiếp lên tai nấm, tưới dạng phun sương
Không nên tưới trực tiếp lên tai nấm vì sẽ làm nấm bị thối nhũn hoặc dập. Thay vào đó, hãy phun sương dạng mịn vào không khí quanh khu vực trồng nấm. Thời điểm tưới tốt nhất là vào sáng sớm hoặc chiều mát, khi nhiệt độ môi trường ổn định.
4.3. Cách nhận biết và xử lý một số bệnh thường gặp (mốc xanh, mốc vàng)
Nếu thấy các mảng màu xanh hoặc vàng trên bịch hoặc tai nấm, cần loại bỏ ngay bịch đó và cách ly khỏi khu trồng. Không nên sử dụng nấm đã bị mốc.
4.4. Thu dọn bịch hư – loại bỏ nguồn lây bệnh, vệ sinh định kỳ khu trồng
Sau mỗi đợt trồng, cần dọn dẹp toàn bộ bịch nấm hỏng, tai nấm bị úng hoặc rơi rụng. Vệ sinh sạch nền trại, kệ để bịch, khay hoặc giá treo. Định kỳ xịt rửa và khử trùng khu trồng bằng vôi bột, nước vôi trong hoặc Trichoderma dạng dung dịch để giảm nguy cơ lây lan bệnh chéo giữa các bịch nấm.
5. Gợi ý tiêu thụ và mở rộng mô hình
Sau khi thu hoạch nấm sò, người trồng không chỉ có thể tiêu thụ sản phẩm tươi mà còn tận dụng hiệu quả phần giá thể sau sử dụng để kết hợp với các mô hình nông nghiệp khác. Điều này giúp tối ưu chi phí, giảm lãng phí và mở rộng quy mô sản xuất bền vững.
5.1. Bán nấm tươi tại chợ, siêu thị mini, nhà hàng chay
Nấm sò tươi là nguyên liệu phổ biến trong các món ăn gia đình và thực đơn chay, dễ tiêu thụ trên thị trường. Người trồng có thể:
- Bán trực tiếp tại chợ địa phương
- Kết nối với các siêu thị mini, cửa hàng thực phẩm sạch
- Cung cấp cho nhà hàng chay, bếp ăn tập thể hoặc bán online
5.2. Kết hợp trồng nấm + nuôi trùn quế trên bã trấu sau trồng
Phần trấu đã qua trồng nấm vẫn còn nhiều chất xơ và vi sinh vật có lợi, rất thích hợp làm thức ăn cho trùn quế. Việc kết hợp trồng nấm sò trên trấu và nuôi trùn quế giúp:
- Tận dụng tối đa giá thể đã dùng
- Tạo thêm nguồn thu từ phân trùn quế và trùn giống
- Giảm chi phí mua nguyên liệu mới
5.3. Tái sử dụng giá thể trấu đã trồng để làm phân bón hữu cơ
Trấu sau trồng nấm có thể phối trộn với phân bò hoai mục để ủ thành phân hữu cơ vi sinh. Loại phân này giúp:
- Cải tạo đất trồng, bổ sung vi sinh có lợi
- Giảm chi phí phân bón hóa học
- Hỗ trợ phát triển mô hình nông nghiệp hữu cơ tại nhà
5.4. Hướng phát triển quy mô: từ 100 → 1000 bịch nấm
Bắt đầu từ mô hình nhỏ vài chục bịch, người trồng có thể tăng dần lên hàng trăm, thậm chí hàng nghìn bịch nếu có thị trường ổn định và điều kiện chăm sóc tốt.
6. Câu hỏi thường gặp
Trong quá trình tìm hiểu và thực hành trồng nấm sò trên trấu, người mới bắt đầu thường gặp một số thắc mắc liên quan đến cách xử lý trấu, định lượng nguyên liệu hay năng suất thu hoạch. Dưới đây là những câu hỏi phổ biến và giải đáp chi tiết:
6.1. Trấu tươi có cần xử lý trước khi trồng không?
Có. Trước khi sử dụng làm giá thể trồng nấm sò, trấu tươi cần được hấp hoặc nấu kỹ trong nước sôi từ 1–2 giờ. Việc này giúp tiêu diệt nấm mốc, vi khuẩn và mầm bệnh có thể tồn tại trong trấu, đảm bảo môi trường sạch cho sợi nấm phát triển.
6.2. Mỗi bịch nấm cần bao nhiêu trấu?
Tùy theo kích thước túi và mô hình, mỗi bịch nấm sò cần khoảng 1–1,5 kg trấu sạch.
6.3. Một đợt trồng nấm thu hoạch được bao nhiêu kg?
Với điều kiện chăm sóc tốt và giống nấm chất lượng, 100 bịch nấm sò có thể cho năng suất khoảng 10–15 kg nấm tươi sau một đợt trồng. Sản lượng có thể thay đổi tùy thuộc vào:
- Chất lượng giống nấm sò
- Cách chăm sóc và độ ẩm trong giai đoạn nuôi quả thể
- Kỹ thuật rạch bịch và thời điểm thu hoạch
6.4. Trấu đã trồng nấm có dùng lại được không?
Không nên tái sử dụng trấu đã trồng nấm để trồng mẻ mới, vì phần giá thể này đã mất dinh dưỡng và dễ nhiễm nấm tạp. Tuy nhiên, có thể tận dụng làm phân bón hoặc nuôi trùn để không lãng phí tài nguyên.
Với những ưu điểm rõ rệt về chi phí, cách làm đơn giản và hiệu quả rõ ràng, trồng nấm sò trên trấu là mô hình phù hợp cho cả người mới bắt đầu và hộ gia đình muốn tận dụng phụ phẩm nông nghiệp. Để xem thêm các mô hình trồng nấm và ứng dụng trấu, đừng quên truy cập SFARM Blog!
Xem thêm:
- Hướng dẫn trồng nấm bào ngư đơn giản, đúng kỹ thuật
- 3 cách trồng nấm tại nhà nhanh thu cực đơn giản
- Bí quyết trồng nấm linh chi hữu cơ thành công
- Kỹ thuật trồng nấm mối đạt năng suất cho bà con
- Kỹ thuật trồng nấm hương tại nhà siêu đơn giản
SFARM – Đặng Gia Trang vinh hạnh là nhà cung cấp tin cậy các sản phẩm vật tư nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh học của hơn 1500 đại lý, cửa hàng trên toàn quốc. Mời quý khách hàng liên hệ thông tin sau để đội ngũ SFARM có thể nhanh chóng hỗ trợ:
- Website: https://sfarm.vn/
- Hotline: 0902652099
- Zalo: CSKH – 0902652099
