Rầy phấn trắng hại sầu riêng là một trong những loài dịch hại phổ biến, xuất hiện nhiều vào mùa khô, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức sống và năng suất vườn cây. Chúng tấn công lá non, chồi non khiến cây còi cọc, chậm phát triển và dễ nhiễm bệnh. Trong bài viết này, SFARM sẽ giúp bà con nhận diện chính xác rầy phấn trắng hại sầu riêng, nguyên nhân bùng phát và hướng dẫn các phương pháp phòng trừ hiệu quả bằng các chế phẩm sinh học (Trichoderma, EM,…), thân thiện với cây và môi trường.
1. Rầy phấn trắng là gì?
Rầy phấn trắng, còn gọi là rầy nhảy, rầy trắng, là côn trùng nhỏ có cánh, thân phủ lớp phấn trắng mịn. Loài này thường phát triển mạnh vào mùa khô và đặc biệt nguy hiểm cho cây sầu riêng khi cây ra lá non, ra hoa.
2. Đặc điểm sinh học và vòng đời của rầy phấn trắng hại sầu riêng
Việc nắm rõ đặc điểm sinh học và vòng đời của rầy phấn trắng hại sầu riêng giúp người trồng chủ động hơn trong việc phòng ngừa và xử lý khi sâu bệnh xuất hiện. Loài này thường gây hại ở nhiều giai đoạn sinh trưởng, từ trứng đến thành trùng, với tốc độ phát triển nhanh và khả năng thích nghi cao. Đặc biệt, khi điều kiện môi trường thuận lợi, rầy phấn trắng hại sầu riêng có thể bùng phát mạnh mẽ, làm cây suy yếu nghiêm trọng nếu không kiểm soát kịp thời.
2.1. Tập tính gây hại
Rầy thường cư trú ở mặt dưới lá, tập trung hút nhựa non khiến cây suy yếu. Chúng phát triển nhanh trong điều kiện khí hậu hanh khô và ẩm thấp.
2.2. Vòng đời
- Trứng: Có màu vàng nhạt, hình bầu dục với một đầu hơi nhọn, kích thước nhỏ khoảng 1mm. Trứng thường được rầy phấn trắng đẻ thành từng cụm từ 8–14 trứng, nằm ở mặt trên của lá non đang còn cuộn lại. Nếu đưa lá về phía ánh sáng, có thể dễ dàng quan sát thấy ổ trứng.
- Ấu trùng: Trải qua 5 giai đoạn phát triển. Ở tuổi 1, ấu trùng có màu vàng và di chuyển chậm. Bắt đầu từ tuổi 2, cơ thể xuất hiện lớp sáp trắng cùng với một ít lông tơ ở phần đuôi. Từ tuổi 3 trở đi, phần cuối thân xuất hiện các sợi sáp trắng dài như bông. Từ tuổi 2 đến tuổi 5, khi bị chạm vào, ấu trùng phản ứng nhanh và di chuyển linh hoạt hơn.
- Thành trùng: Khi trưởng thành, rầy không còn lớp lông sáp như giai đoạn ấu trùng. Cơ thể có màu vàng nâu nhạt, cánh mỏng và trong suốt. Chúng ít bay, chỉ bay khi bị tác động mạnh. Rầy phấn trắng hại sầu riêng thường trú ngụ ở mặt dưới lá, ban ngày né ánh sáng và ban đêm di chuyển lên mặt trên lá để hút nhựa cây. Một con trưởng thành có thể sống đến 6 tháng.
3. Nhận biết cây sầu riêng bị rầy phấn trắng
Để kiểm soát hiệu quả, người trồng cần sớm nhận biết dấu hiệu cây bị rầy phấn trắng hại sầu riêng. Biểu hiện ban đầu thường là lớp phấn trắng mịn phủ trên thân, lá hoặc cành non, sau đó cây dần héo, vàng lá và rụng sớm. Những giai đoạn như ra đọt non hay nuôi trái là thời điểm mẫn cảm nhất, dễ bị rầy phấn trắng hại sầu riêng tấn công nếu điều kiện vườn không được quản lý tốt về độ ẩm và ánh sáng.
3.1. Biểu hiện dễ thấy
- Lớp phấn trắng trên bề mặt cây: Một trong những biểu hiện dễ nhận thấy nhất là lớp phấn mỏng màu trắng phủ trên lá, thân hoặc cành. Khi quan sát thấy cây sầu riêng xuất hiện những mảng phấn trắng như bụi mịn, đó có thể là dấu hiệu cho thấy rầy phấn trắng đang tấn công.
- Cây có dấu hiệu suy yếu: Do rầy phấn trắng chích hút nhựa từ lá non và thân cây, cây sầu riêng sẽ dần mất sức sống. Biểu hiện rõ nhất là lá chuyển màu vàng, héo dần, rụng sớm hoặc mất màu, ảnh hưởng đến khả năng quang hợp và sinh trưởng của cây.
3.2. Giai đoạn nhạy cảm
Rầy phấn trắng hại sầu riêng tấn công nhiều nhất vào thời kỳ ra đọt non, trổ hoa hoặc nuôi trái nhỏ.
4. Tác hại của rầy phấn trắng
- Chích hút nhựa cây: Rầy bám vào lá non và thân cây để hút nhựa, khiến lá chuyển vàng, nhanh chóng héo rũ và rụng sớm, ảnh hưởng đến khả năng phát triển của cây.
- Tiết mật tạo môi trường nấm bồ hóng: Chất dịch ngọt do rầy tiết ra tạo điều kiện thuận lợi cho nấm bồ hóng phát triển, phủ đen trên mặt lá, cản trở quá trình quang hợp.
- Truyền bệnh: Rầy còn là vật trung gian mang mầm bệnh virus, lây lan nhanh chóng qua các cây khỏe mạnh.
- Gây giảm năng suất và chất lượng trái: Cây bị rầy phấn trắng tấn công thường sinh trưởng kém, ra quả nhỏ, ít cơm và dễ bị biến dạng, làm giảm giá trị thương phẩm.
5. Nguyên nhân khiến rầy bùng phát mạnh
Rầy phấn trắng trên cây sầu riêng lây lan mạnh do nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là các nguyên nhân chính khiến loài côn trùng này phát triển và lan rộng nhanh chóng:
- Tốc độ sinh sản cao: Loài rầy này có khả năng đẻ trứng liên tục và phát triển nhiều thế hệ trong thời gian ngắn. Mỗi con cái có thể sinh hàng trăm trứng, khiến mật độ rầy tăng đột biến nếu không được kiểm soát kịp thời.
- Lớp phấn bao phủ: Rầy phấn trắng tiết ra một lớp phấn mịn bao bọc trứng và ấu trùng. Lớp phấn này có tác dụng bảo vệ khỏi các tác nhân bên ngoài, đồng thời làm phương tiện phát tán qua gió, côn trùng khác hoặc quá trình chăm sóc của con người.
- Khả năng truyền bệnh: Khi rầy phấn trắng hút nhựa cây từ cây bị bệnh, chúng có thể mang theo mầm bệnh và truyền sang cây khỏe mạnh, tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus và nấm lan rộng.
- Mật độ trồng dày: Những vườn trồng sầu riêng quá dày khiến cây thiếu không gian, giảm thông thoáng. Điều này tạo điều kiện thuận lợi để rầy dễ dàng di chuyển từ cây này sang cây khác và lây lan diện rộng.
- Thời tiết ẩm: Môi trường ẩm ướt, đặc biệt vào mùa mưa hoặc khi độ ẩm không khí cao, là điều kiện lý tưởng cho rầy phát triển nhanh chóng cả về số lượng và phạm vi gây hại.
>>> Xem thêm: Lá sầu riêng bị nhện đỏ: Nguyên nhân, cách xử lý và phòng ngừa triệt để
6. Cách phòng trị rầy phấn trắng hiệu quả
Việc kiểm soát rầy phấn trắng hại sầu riêng đòi hỏi sự kết hợp đồng bộ nhiều phương pháp nhằm đạt hiệu quả tối ưu mà vẫn đảm bảo an toàn cho vườn cây lâu năm. Nếu chỉ dựa vào thuốc hóa học sẽ dễ dẫn đến tình trạng kháng thuốc và ảnh hưởng đến hệ sinh thái vườn. Do đó, người trồng nên ưu tiên áp dụng các biện pháp cơ giới – vật lý, sinh học và chỉ dùng thuốc khi thực sự cần thiết để xử lý triệt để rầy phấn trắng hại sầu riêng trong từng giai đoạn phát triển.
6.1. Cơ giới – vật lý
- Trồng cây với mật độ hợp lý: Giữ khoảng cách trồng tiêu chuẩn như 8x8m hoặc 10x10m giúp vườn thông thoáng, hạn chế nơi trú ẩn của rầy phấn trắng hại sầu riêng. Với vườn cũ, cần thường xuyên cắt tỉa, tạo tán và vệ sinh sạch tàn dư sau mỗi vụ thu hoạch.
- Ra đọt đồng loạt: Bón phân hữu cơ cân đối để cây ra đọt tập trung, tránh hiện tượng ra đọt rải rác – yếu tố khiến rầy phấn dễ phát sinh và khó kiểm soát.
- Bảo tồn thiên địch: Duy trì sự hiện diện của các loài thiên địch tự nhiên như nhện bắt mồi, ong ký sinh, bọ rùa… để giúp khống chế mật số rầy phấn.
- Dùng bẫy dính màu: Đặt bẫy màu vàng trong vườn nhằm thu hút và tiêu diệt rầy trưởng thành – loài côn trùng có xu hướng bị thu hút bởi màu sắc này.
- Phun nước áp lực cao: Khi tưới, có thể sử dụng vòi nước mạnh phun trực tiếp lên lá và chồi non để rửa trôi rầy. Đồng thời, cần đảm bảo đất luôn có độ ẩm thích hợp trong mùa khô để cây sầu riêng phát triển khỏe mạnh, giảm nguy cơ bị rầy phấn tấn công.
6.2. Biện pháp sinh học
Sử dụng các chế phẩm EM, Trichoderma, nấm xanh – nấm trắng để kiểm soát rầy an toàn. Kết hợp nuôi bọ rùa hoặc ong ký sinh để tiêu diệt rầy tự nhiên.
6.3. Biện pháp hóa học
Chỉ nên dùng thuốc hóa học khi mật độ rầy quá cao. Ưu tiên luân phiên các nhóm hoạt chất khác nhau để tránh tình trạng kháng thuốc.
7. Chăm sóc sầu riêng hạn chế tái phát rầy phấn trắng
Quản lý dinh dưỡng cân đối, tránh bón quá nhiều đạm trong giai đoạn cây ra lá non. Duy trì độ ẩm hợp lý mùa khô. Nên kiểm tra vườn định kỳ 7–10 ngày/lần để kịp thời phát hiện dấu hiệu rầy xuất hiện trở lại.
Rầy phấn trắng hại sầu riêng tuy nhỏ nhưng hậu quả gây ra là rất lớn nếu không xử lý kịp thời và đúng cách. Áp dụng các biện pháp quản lý tổng hợp sẽ giúp vườn sầu riêng phát triển khỏe mạnh, ổn định lâu dài. Theo dõi thêm nhiều giải pháp chăm sóc sầu riêng bền vững tại SFARM Blog!
Xem thêm:
- Hiệu quả bất ngờ khi áp dụng chế phẩm EM vào sản xuất nông nghiệp
- Chế phẩm vi sinh gì? Lợi ích và cách sử dụng chế phẩm vi sinh hiệu quả
- Nấm trichoderma loại nào tốt nhất hiện nay
- 11 loại thiên địch có ích cho canh tác hữu cơ
- Sử dụng cây hương liệu trong phòng trị sâu bệnh cho cây trồng
SFARM- Đặng Gia Trang vinh hạnh là nhà cung cấp tin cậy các sản phẩm vật tư nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh học của 1500 đại lý, cửa hàng trên toàn quốc. Mời quý khách liên hệ thông tin sau để đội ngũ SFARM có thể nhanh chóng hỗ trợ:
– Website: https://sfarm.vn/
– Hotline: 0902652099
– Zalo: CSKH SFARM – 0902652099
