1/ Vai trò tự sản xuất hạt giống trong canh tác hữu cơ
Hạt giống là yếu tố đầu vào quan trọng trong canh tác nông nghiệp, không có hạt giống sẽ không có cây trồng và các sản phẩm nông nghiệp phục vụ cho con người sẽ không được tạo ra. Hạt giống hữu cơ là hạt giống được sản xuất trong quá trình canh tác hữu cơ, được tạo ra từ những cá thể bố và mẹ là hoàn toàn trồng bằng phương thức hữu cơ và không có sự can thiệp của các chất hóa học.
2/ Nguy cơ từ nguồn hạt giống mua ngoài
Độ tin cậy và chất lượng thấp: độ nẩy mầm kém, loại cây năng suất thấp, hạt bị nhiễm bệnh, hạt cũ v.v.. là các vấn đề thường gặp khi mua hạt giống ngoài
Tính thích ứng thấp: tính thích ứng của hạt giống là khá quan trọng đối với nông nghiệp hữu cơ. Hạt giống mua ngoài được tạo nên trong những điều kiện rất nhân tạo và sử dụng liều lượng rất cao các chất hóa học nông nghiệp. Từ đó, khi gieo trồng tại địa phương sẽ có tính thích nghi thấp, không phù hợp khi được cung cấp phân bón hóa học.
Giá thành cao: trên thực tế: giá hạt giống lại không hề rẻ đối với nông dân. Hạt giống địa phương đã khá đắt ở các địa phương, nhưng giá hạt giống được rao bán là thuần chủng và giống lai lại thường đắt hơn 3 đến 5 lần so với những giá đó.
Cung cấp không ổn định: Mùa gieo hạt cho mỗi loài cây trồng thường cố định hàng năm. Nếu không gieo được hạt vào đúng thời vụ, thì mùa màng sẽ thất bát. Do vậy, việc có sẵn hạt giống vào đúng thời kỳ cần phải có là rất quan trọng.
Xói mòn cơ sở di truyền (giống địa phương): nông dân đã tạo nên được những loại hạt giống năng suất cao ở địa phương thông qua những giống nguồn gốc từ địa phương. Nếu việc lai tạo hạt giống chỉ phụ thuộc vào mục tiêu của các nhà sản xuất hạt giống thì nguồn gen tự nhiên sẽ có nguy cơ mất dần.
3/ Tại sao phải tự sản xuất hạt giống
Độ tin cậy và chất lượng cao: điều này được bảo đảm do người sử dụng hạt (nông dân) tự thu hái và bảo quản hạt nên họ hiểu rõ mọi vấn đề có liên quan tới chúng (giống gì, đã thu hái và bảo quản theo phương pháp nào)
Tính thích ứng cao: điều này được bảo đảm bởi vì loài cây đã được gây trồng nhiều thế hệ trong điều kiện địa phương. Chuyển hạt giống thích ứng cao với hóa chất sang thích ứng với chất hữu cơ là rất quan trọng đối với nông nghiệp sinh thái.
Hầu như không đắt: người nông dân tự thu hái và bảo quản hạt giống cho chính họ. Họ chỉ chi các chi phí tối thiểu về vật tư khi cần. Chi phí sản xuất do vậy giảm hẳn xuống.
Luôn sẵn có: người nông dân sử dụng hạt, bảo quản chúng và có thể dùng chúng vào lúc cần.
Bảo tồn di truyền: cách bảo tồn tốt nhất các giống địa phương là để nông dân trồng trọt và bảo quản hạt giống cho chính họ.
4/ Quy trình tự sản xuất hạt giống trong nông nghiệp hữu cơ
Để thực hiện việc tự sản xuất hạt giống, ta cần nắm các điểm cơ bản về công tác giống. Dưới đây, quy trình tự sản xuất giống được mô tả từ việc chọn cây đến việc bảo quản và ghi hồ sơ.
4.1 Chọn cây và đánh dấu
Nhiệm vụ đầu tiên là xác định các cây dành cho việc thu hái giống và đánh dấu
cây. Việc đánh dấu là rất quan trọng để tránh không thu hoạch làm trên cây đã dành lại. Các bước chọn cây là:
- Cây khỏe mạnh (không bị dịch bệnh phá hoại, vị trí phù hợp)
- Cây năng suất cao (kích cỡ, hình dáng, màu sắc v.v… đều tốt…)
- Có vị thơm ngon
4.2 Thu hái hạt giống
Khi cây được xác định đã thành thục, thì đúng là lúc cầu thu hái. Các bước quan trọng là:
- Xác định đúng thời gian (giống thành thục đúng mức)
- Thu hoạch giống vào một ngày trời đẹp (tránh các ngày mưa)
4.3 Phơi khô hạt giống
Hạt giống đã thu hút phải được phơi khô càng sớm càng tốt. Một số hạt giống (như cà chua, đu đủ v.v..) cần được rửa sạch. Quá trình phơi khô là điểm quyết định xem giống có đạt chất lượng cao hay không, hay dịch bệnh có thể phát sinh từ đó. Các bước :
- Phơi khô hạt giống dưới ánh nắng mặt trời
- Phơi khô hạt giống đúng mức độ.
4.4 Làm sạch và xử lý
Sau khi đã phơi khô hạt giống, ta cần làm sạch và xử lý hạt. Quá trình này bao gồm các bước:
- Loại trừ các tạp chất và hạt xấu, chỉ chọn lấy hạt tốt
- Xử lý hạt giống bằng cách trộn chúng với các chất chống côn trùng
Vật tư để xử lý có thể dùng là: tro khô, lá xoan khô, các loại lá thích ứng tại địa phương, vật liệu khác,…
4.5 Bảo quản, cất trữ
Sau khi xử lý, hạt giống phải được cất giữ trong điều kiện sạch sẽ, khô, tối và nhiệt độ thấp càng sớm càng tốt.
- Dùng chai hay hộp kín gió
- Để hạt cùng với các chất hút ẩm như gạo rang, tro khô, v.v..
- Cất chai và hộp vào một chỗ khô, tối, mát
4.6 Ghi hồ sơ và dán nhãn
Ghi hồ sơ (ghi các chi tiết về hạt giống) và dán nhãn (ghi tên trên chai và hộp đựng hạt) đều rất quan trọng để xác định trong vụ tới và giữ lại các chi tiết về hạt giống cho việc tham khảo sau này. Nhãn phải gồm có số liệu hồ sơ, tên và ngày thu hái. Ngoài ra, các thông tin dưới đây cần được ghi lại vào một biểu mẫu có sẵn:
- Số liệu hồ sơ
- Tên cây (địa phương, tiếng anh/tên khoa học)
- Tên loài phụ (tên giống)
- Ngày thu hái
- Nơi thu hái
- Tên người thu hái
- Các nhận xét (mô tả tính chất của hạt giống)
Trong trồng trọt, hạt giống là yếu tố quyết định đến thành bại của cả quá trình. Vì vậy, nếu người nông dân tự trang bị được cho mình nguồn hạt giống sẵn có để đảm bảo chất lượng sẽ là một điều vô cùng hữu ích. Quy trình đã có, chỉ cần ta bỏ thêm chút công sức là có ngay những hạt giống như mong đợi. Chúc các bạn thành công!
Sfarm.vn
*Xem thêm:
- Hiểu về phân bón hữu cơ
- Áp dụng giống kháng trong canh tác hữu cơ
- Những tiêu chí hàng đầu khi chọn hạt giống rau
- Lợi ích trăm bề từ phát triển nông nghiệp hữu cơ
