Hiện nay, cây Chùm ngây được trồng, khai thác và sử dụng nhiều nơi trên thế giới do có giá trị kinh tế cao, tuy nhiên yêu cầu kỹ thuật trồng cây của loài thực vật này khá khắt khe. Cách trồng cây chùm ngây cho hiệu quả kinh tế cao, cần tham khảo thực hiện đúng kỹ thuật để có năng suất tốt nhất.
1/ Đặc điểm cây chùm ngây
Để cây chùm ngây phát triển được tốt nhất, người trồng cần tuân thủ theo đúng kỹ thuật trồng cây. Chùm ngây hay cây ba đậu dại (tên khoa học: Moringa oleifera) là loài thực vật thân gỗ thuộc họ chùm ngây (Moringaceae), xuất xứ từ vùng Nam Á.
2/ Cây chùm ngây có tác dụng gì
Các bộ phận của cây chứa nhiều khoáng chất quan trọng, giàu chất đạm, vitamin, beta-caroten, acid amin và nhiều hợp chất phenol. Cây chùm ngây cung cấp một hỗn hợp gồm nhiều hợp chất quý hiếm như zeatin, quercetin, alpha-sitosterol, caffeoylquinic acid và kaempferol.
Một số nguồn nghiên cứu cho biết chùm ngây chứa hơn 90 chất dinh dưỡng tổng hợp bao gồm 7 loại vitamin, 6 loại khoáng chất, 18 loại acid amin, 46 chất chống ôxi hóa, liều lượng lớn các chất chống viêm nhiễm, các chất kháng sinh, kháng độc tố, các chất giúp ngăn ngừa và điều trị ung thư, u xơ tiền liệt tuyến, giúp ổn định huyết áp, hạ cholesterol, bảo vệ gan.
Cách trồng cây chùm ngây yêu cầu tỉ mỉ
3/ Cách trồng cây chùm ngây
3.1 Chuẩn bị trồng cây
Người trồng cần dùng bao nylon đựng cát, đất (2/3) + phân hữu cơ (1/3) đã trộn sẵn sau đó ngâm hạt chùm ngây với nước (02 sôi, 03 lạnh) trong 12h hoặc nước lạnh trên 12h.
Hầu hết loài cây này đều được bà con khai thác trồng trên đất rừng được cày bừa kỹ trong mùa nắng, phơi đất, trừ cỏ dại. Nếu người trồng không cày bừa, làm cỏ kỹ, sau này chi phí diệt cỏ và sâu rầy sẽ rất cao.
Tùy theo nhu cầu thu hoạch, người trồng cây có thể trồng với mật độ như sau: chuẩn bị đất hoai trộn phân hoai, tro, trấu bón vào hố đào sẵn kích thước 30 x 30 cm sâu 40 cm.
Lá tươi cây Moringa là một loại rau cao cấp nên mật độ cây cách cây là 0,5m, hàng cách hàng 1m để dễ đi lại chăm sóc, thu hoạch. Rễ của cây chùm ngây có thể làm thuốc xuất khẩu.
3.2 Cách trồng cây chùm ngây
Cách 1 dùng cho người chưa có kinh nghiệm gieo trồng. Người trồng cây dùng ngón tay ấn vào giữa bao sâu bằng 2 đốt ngón tay, đặt 1-2 hạt chùm ngây vào rồi phủ đất lại, tưới nước vừa phải, để trong mát, tưới nước cho ẩm.
Cách 2 dùng cho người đã có kinh nghiệm gieo trồng. Người gieo cần cấy hạt đã ngâm nước bỏ trong tấm vải bao kín ( vải thoát được nước), đặt vào chỗ tối, ấm để hạt nảy mầm (hằng ngày tưới thêm nước vào để giữ ẩm). Sau vài ba ngày, hạt giống sẽ nảy mầm, người trồng sẽ đem hạt ra trồng. Cách trồng là dùng ngón tay ấn hạt vào giữa bao sâu bằng 2 đốt ngón tay, tưới nước vừa phải, để trong bóng mát.
Sau 04 – 07 ngày, khi hạt đã mọc lên, người nông dân cần tiếp tục tưới nước hằng ngày và cắm 1 que tre cao 5 tấc cạnh cây chùm ngây con, cột dây (mục đích giữ cho cây không bị ngã trong quá trình tưới). Sau 40 – 50 ngày, khi cây cao từ 10 cm – 20 cm, người dân mới được tiến hành trồng ngoài đất. Quy cách trồng cây tùy theo nhu cầu như thu hoạch lá, rễ, hoa. Dự tính trung bình: 10.000 m2 (1Hecta) cần 5 kg hạt.
4/ Kỹ thuật chăm sóc rau chùm ngây
Bón phân thúc hàng năm
Hiện nay chưa có thí nghiệm nào về bón phân cho cây chùm ngây trên các loại đất khác nhau. Lượng phân bón thay đổi theo tính chất đất, theo tuổi của cây và theo sản lượng mà cây đã cho. Thông thường, người dân nên bón theo đợt: bón phân 3 lần/năm, riêng phân chuồng hay phân trùn quế chỉ bón 06 tháng/lần.
Lá của loài cây này được dùng làm thuốc
Ở năm đầu, cây nên bón bằng phân hóa học (chẳng hạn Urê) được hòa vào nước và tưới hoặc phun lên cả thân và gốc. Các năm sau, người chăm sóc nên rải phân chung quanh gốc rồi tưới nhẹ cho phân hòa tan và ngấm xuống đất.
Giai đoạn kiến thiết cơ bản diễn ra trong thời gian ngắn từ 3 – 6 tháng. Ngoài ra muốn nâng cao năng suất của cây, người trồng cần bổ sung các vi lượng bằng cách tưới phun hoặc tưới các chế phẩm như HCP 301, Mymix để cây con tăng trưởng mạnh ở giai đoạn đầu, cho lá, hạt tốt.
Giai đoạn kinh doanh người dân có thể thu hoạch lá khi trồng 3 – 6 tháng. Cây Moringa rất dễ trồng và chóng lớn, có thể trồng chùm ngây xen kẽ dưới tán rừng, khi cây cao được 1,5 mét thì cắt cành, ngay chỗ cắt sẽ đâm ra nhiều tược, khi tược cao lại cắt ngang lúc đó cây sẽ đâm tược theo cấp số nhân.
Tưới nước
Rễ sẽ cho thu hoạch từ năm thứ 2 trở đi. Mặc dù cây chùm ngây chịu hạn rất tốt nhưng khi nắng hạn kéo dài sẽ làm cây mất sức và giảm năng suất nhiều. Biểu hiện của sự thiếu nước là: cành mới hình thành ít, phát triển rất chậm, cành teo lại và chuyển sang màu vàng, lá vàng, héo nhiều, lá nhỏ.
Cây chùm ngây có khả năng chống chịu nắng hạn tốt
Việc tưới nước nên bắt đầu từ tháng 11 đến tháng 5. Tùy theo ẩm độ đất, người trồng có thể thay đổi nhịp độ tưới từ 5 – 7 ngày/lần (tưới vào buổi sáng).
Phòng cỏ, bệnh
Trước mỗi đợt bón phân người tưới cây có thể dùng thuốc trừ cỏ hoặc làm cỏ thủ công. Cây chùm ngây hầu như “miễn dịch” với sâu bọ. Nhìn chung, loài cây này có tỷ lệ sâu bệnh không đến 2%.
5/ Chuẩn bị cây chùm ngây làm giống
Có nhiều cách khác nhau để nhân giống cây chum ngây. Người trồng có thể trồng bằng hạt và bằng cách cắm cành xuống đất, nhưng cách tốt nhất là trồng bằng hạt để cây con có rễ vững chắc, ít tốn phân bón và công chăm sóc. Cây không cắt ngọn sau 8 tháng trồng sẽ đạt chiều cao 2,5m – 3,2m, đường kính thân đạt xấp xỉ 2cm và có khoảng 7 cành.
Cây chùm ngây được trồng nhiều nơi nhờ hiệu quả kinh tế cao
Cây chùm ngây có thể trồng quanh năm vì có khả năng chịu khô hạn tốt. Ở những vùng thiếu nước thì người dân nên trồng vào đầu mùa mưa (tháng 4 – 5).
Trên những vùng đất cao, đồi, người nông dân nên đào hố lớn hơn bầu ươm cây giống từ 4-5 cm sau đó bón lót phân chuồng khoảng (10 kg + 0.5 Super Lân)/50cây. Trên đất thấp, người trồng cần phải lên mô trước khi trồng, xới và rải phân quanh mô.
Bên cạnh đó, việc không làm sạch cỏ phát sinh một số sâu bệnh phá hoại như kiến: cắn, đục khoét làm hư hạt giống, các cành no; sâu bệnh hại: ruồi đục quả Gitona spp, các loài bọ cánh cứng hại lá cây con và cây chồi giâm hom. Người nông dân nên dùng các loại thuốc theo danh mục cho phép của Bộ y tế. Năng suất của cây tùy theo cách đầu tư, trung bình thu hoạch có thể đạt 0,5kg lá tươi/tháng/cây (sau khi trồng 3 tháng).
*Xem thêm
- Vườn chùm ngây hữu cơ phát triển xanh tốt tại Thái Bình
- Kỹ thuật trồng rau bò khai chuẩn chuyên gia
- Rau lang có tác dụng gì? Cách trồng rau lang tại nhà chuẩn nhất
