Xem chi tiết hướng dẫn làm hệ thống Aquaponics trồng rau nuôi cá cùng SFARM từ khâu chuẩn bị, thiết kế, lắp đặt, vận hành, cách bảo dưỡng hệ thống Aquaponics ngay trong bài viết sau nhé! Khay chậu, thùng nuôi cá, giá thể, viên đất nung,… sẽ được liệt kê chi tiết để bạn chuẩn bị đầy đủ cho hệ thống Aquaponics của mình.
Chọn vị trí, thiết kế hệ thống Aquaponics tại nhà
Điều kiện ngoại cảnh, môi trường hệ thống Aquaponics
Bà con có thể tự tay thiết kế hệ thống Aquaponics cho gia đình mình sau khi đã chọn được vị trí lắp đặt phù hợp. Để lắp đặt hệ thống Aquaponics, bạn cần lưu ý một số yêu cầu cơ bản như sau:
– Nên chọn vị trí bằng phẳng để dễ dàng lắp đặt và vận hành hệ thống.
– Đảm bảo khu vực đó có đủ ánh sáng tự nhiên để rau phát triển tốt.
– Thuận tiện trong việc bổ sung nguồn nước cho hệ thống.
– Có hệ thống thoát nước để dễ dàng vệ sinh khay trồng rau và tránh hiện tượng tràn nước ở bồn cá.
Tính toán, thiết kế hệ thống Aquaponics
Để bắt đầu thiết kế hệ thống Aquaponics, bạn cần thực hiện các bước cụ thể như sau:
– Đầu tiên, hãy tính toán thời lượng ánh nắng mà khu vực lắp đặt nhận được mỗi ngày, vì điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của rau.
– Tiếp theo, đo đạc diện tích khu vực trồng và tính toán số lượng khay rau cần lắp đặt dựa trên diện tích này.
– Sau đó, bạn có thể vẽ sơ đồ chi tiết của hệ thống Aquaponics để dễ hình dung và chuẩn bị thi công.
– Cuối cùng, lập kế hoạch cụ thể cho quá trình lắp đặt, từ việc chuẩn bị nguyên vật liệu cho đến các bước thi công.
Lưu ý: Các chậu trồng rau Aquaponics đều có kích thước chuẩn từ nhà sản xuất, vì vậy bạn chỉ cần đo diện tích khu vực trồng rau và tính toán số lượng khay sao cho hợp lý với không gian có sẵn.
Ý tưởng thiết kế hệ thống Aquaponics
Sân thượng
Sân thượng là vị trí lý tưởng để bạn lắp đặt hệ thống Aquaponics, vừa tận dụng không gian vừa tạo thêm khu vui chơi cho gia đình. Để tiết kiệm diện tích, bạn nên sắp xếp các khay rau dọc theo lan can sân thượng, còn bể cá thì đặt tại góc. Bà con cũng có thể dựng giàn leo với độ cao từ 2,5 đến 3 mét để che bóng mát cho cả khu vực.
Có hai phương án lắp đặt hệ thống: (1) Lắp nhiều hệ nhỏ với nhiều bể cá, (2) Lắp một hệ lớn với một bể cá lớn. Nếu muốn tiết kiệm chi phí, bạn có thể dùng khung sắt và bạt HDPE để làm bể cá.
Nếu sân thượng nhận được nhiều ánh sáng, bạn có thể lắp thêm hệ thống ống nhựa thủy canh NFT ở độ cao từ 2,3 đến 2,5 mét để tăng năng suất trồng rau mà vẫn còn không gian phía dưới cho các hoạt động sinh hoạt. Có thể trải thêm thảm cỏ nhựa và kê một bộ bàn ghế ngoài trời để cả gia đình thư giãn.
Ban công
Tại ban công chung cư, bạn nên sử dụng bể cá bằng thuỷ tinh với dung tích khoảng 200 lít, đặt ở góc ban công. Thay vì dùng khay trồng rau, hãy lắp các ống nhựa thủy canh NFT nhiều tầng hoặc các trụ khí canh đứng để tiết kiệm diện tích.
Sân vườn
Lắp đặt Aquaponics tại sân vườn cũng tương tự như sân thượng, nhưng cần lưu ý rằng cường độ ánh sáng ở sân vườn có thể thấp hơn, bạn cần chú ý đến lượng ánh sáng để rau và cá phát triển tốt.
Chuẩn bị vật tư làm hệ thống Aquaponics
Khay nhựa trồng rau Aquaponics
Khay/chậu nhựa nguyên sinh Aquaponics là lựa chọn phổ biến nhất tại Việt Nam nhờ vào độ bền và an toàn, có thể chịu được các yếu tố thời tiết lên tới trên 10 năm.
Thùng nuôi cá Aquaponics
Thùng nuôi cá thường có chất liệu, hình dáng và màu sắc tương đồng với khay rau, nhưng kích thước lớn hơn. Tỉ lệ thể tích tối đa của khay rau thường là 1,5:1 so với thể tích bể cá. Nếu muốn tiết kiệm, bạn có thể tận dụng những bồn nước hư cũ.
Giá thể trồng rau Aquaponics
Giá thể phổ biến cho Aquaponics là viên đất nung hoặc sỏi nhẹ (Keramzit). Đất nung có cấu trúc tổ ong thoáng khí, dễ thoát nước và giữ ẩm, trong khi sỏi nhẹ giúp giảm trọng lượng và dễ dàng trong việc trồng cây.
Hệ thống lọc cặn Aquaponics
Hệ thống này bao gồm khay rau, thùng lọc và thùng vi sinh. Thùng vi sinh có nhiệm vụ loại bỏ chất thải rắn, nơi mà vi sinh vật phát triển và chuyển hóa chất thải của cá thành dinh dưỡng cho cây trồng. Tùy theo thiết kế và ngân sách, bạn có thể quyết định sử dụng hay không sử dụng thùng lọc cặn.
Aquaponics siphon
Đây là dụng cụ giúp trả nước từ khay rau về hồ cá khi nước đạt đến ngưỡng nhất định. Có nhiều kiểu thiết kế siphon như bell siphon hay U siphon. Bà con cũng có thể thay siphon bằng timer để tiết kiệm điện và điều chỉnh mực nước trong khay theo giai đoạn phát triển của cây.
Máy bơm cho hệ thống Aquaponics
Máy bơm cần được lựa chọn dựa trên quy mô của hệ thống. Bà con nên chọn máy bơm có công suất phù hợp để đảm bảo hiệu quả hoạt động của mô hình Aquaponics.
Cách lắp đặt hệ thống Aquaponics
Lắp đặt bể nước và kệ
Đầu tiên, bạn cần lắp đặt bể nước và ghép các thanh sắt thành kệ thép V theo thiết kế đã định. Hãy nhớ rằng tầng thấp nhất của các chậu rau nên cao hơn bể nước ít nhất 30 cm để đảm bảo thoát nước tốt. Sau đó, bạn đưa các khay nhựa trồng rau lên giàn theo thiết kế.
Lắp đặt đường nước lên
Tiếp theo, bạn sẽ lắp ống nước bơm lên từ máy bơm bằng ống PVC 21. Sử dụng các co để uốn góc và các ống T để chia nước tới các giàn rau khác nhau. Đường ống dẫn nước cần được thiết kế chạy dọc theo hàng chậu trên các kệ. Dùng mũi khoan 6 để khoan 2-3 lỗ trên ống, đảm bảo khi nước được bơm lên, nó sẽ tưới đều cho các chậu rau.
Lắp đặt đường thoát nước xuống
- Tháo nước tại mỗi chậu: Trước tiên, bạn cần khoét một lỗ tròn ở đáy mỗi chậu bằng mũi khoét 20, và lắp cặp ren trong và ren ngoài vào lỗ này để tạo đường thoát nước. Lưu ý rằng ren ngoài phải đặt ở phía trên đáy chậu, còn ren trong ở phía dưới. Đừng quên gia cố bằng băng tan để tránh rò rỉ nước nhé!
- Lắp đặt trục thoát nước chính: Mỗi tầng rau có độ cao khác nhau, vì vậy bạn cần lắp đặt một trục chính bằng PVC 34, kết hợp với các T 34-21-34 để thu nước từ các chậu về trục này.
- Lắp đặt hệ thống dâng hạ nước bằng siphon: Hệ thống này giúp đưa nước lên và hạ nước xuống, hỗ trợ vi sinh vật phát triển bằng cách cung cấp đủ oxy và độ thoáng cho giá thể. Theo kinh nghiệm của những người làm Aquaponics, chu kỳ khoảng 45 phút là hợp lý, nhưng bạn nên tham khảo cách làm đơn giản hơn phía dưới.
Dâng hạ nước bằng bộ timer (không dùng siphon)
Sử dụng siphon có một số nhược điểm như:
- Bơm phải chạy liên tục, gây tốn điện và nhanh hỏng bơm.
- Điều chỉnh chu kỳ nâng hạ nước khó và phức tạp.
Vì vậy, một phương pháp hiệu quả hơn là sử dụng bộ timer để điều chỉnh chu kỳ đóng ngắt.
Nguyên lý hoạt động:
Lắp đặt máy bơm vào bộ hẹn giờ và thiết lập chu kỳ bơm là 45 phút. Khi máy bơm hoạt động, nước sẽ nhanh chóng dâng lên. Hãy nhớ điều chỉnh thời gian sao cho khi mực nước đầy, bơm sẽ ngừng cấp nước. Bạn chỉ cần bấm giữ nút xanh trên bộ timer trong 10 giây để bắt đầu, và bấm nút xanh một lần nữa khi đủ nước.
Khi đầy thùng, bơm sẽ ngừng cấp nước trong 45 phút. Trong khoảng thời gian này, nước sẽ từ từ hạ xuống theo đường xả. Điều chỉnh van xả để nước xả hết theo thời gian mong muốn.
Vận hành và hoàn thiện mô hình Aquaponics
Vận hành thử nghiệm
Trước khi đưa cây và cá vào hệ thống, bạn hãy vận hành thử để đảm bảo mọi thứ hoạt động đúng như thiết kế. Việc phát hiện và khắc phục lỗi sai trong giai đoạn này sẽ dễ dàng hơn rất nhiều so với khi bạn đã bắt đầu nuôi trồng.
Hoàn thành
Trước tiên, rải sỏi nhẹ vào các chậu trồng cây, đồng thời giữ lại lớp lưới của các khay nhựa để lọc cặn bẩn, tránh gây tắc nghẽn cho bơm và ống dẫn nước. Sỏi không chỉ giúp tạo môi trường cho vi khuẩn nitrat hóa phát triển, mà còn chuyển hóa amonia thành nitrit và nitrit thành nitrat.
Máy bơm sẽ cung cấp oxy cho cả bể cá và bệ trồng rau. Ống dẫn khí nối từ máy bơm đến đá sủi khí dưới đáy bể. Đá sục khí sẽ phá vỡ các bong bóng khí lớn thành bong bóng li ti, từ đó tăng cường quá trình cung cấp oxy cho bể nước.
Sử dụng giấy quỳ hoặc bộ đo pH để kiểm tra độ pH của nước, độ pH lý tưởng cho bể cá Aquaponics là khoảng 7.0, nếu pH tăng lên 7.2, bạn nên hạ xuống, còn nếu dưới 6.8 thì cần điều chỉnh cho cao lên nhé!
Hãy giữ hệ thống như vậy trong vòng 24 tiếng để đảm bảo lượng clo trong nước được phân tán hết. Nếu bạn muốn đưa cá vào ngay, hãy mua các sản phẩm khử clo có sẵn tại các cửa hàng cá cảnh.
Cuối cùng, đưa các cây giống lên trồng trong các chậu. Bạn có thể chuẩn bị cây con bằng cách trồng vào các viên mụn dừa hoặc gieo hạt trực tiếp lên các khay sau khi đã rải đầy sỏi nhẹ. Tuy nhiên, lưu ý rằng phương pháp gieo hạt trực tiếp có thể gây hao hụt nhiều do nước cuốn trôi.
Các thiết bị hỗ trợ làm hệ thống Aquaponics
Cây sưởi (giữ nhiệt cho cá nhiệt đới)
Hầu hết những người làm vườn và yêu cá cảnh đều chọn nuôi cá có nguồn gốc từ các vùng nhiệt đới. Đối với những loài cá này, nhiệt độ lý tưởng để phát triển là từ 25 độ C trở lên, duy trì liên tục cả ngày lẫn đêm. Khi nhiệt độ xuống dưới mức này, bạn có thể sử dụng cây sưởi.
Có hai loại cây sưởi: loại ngâm chìm dưới bể và loại đặt bên cạnh bể. Cả hai đều hiệu quả, nhưng bạn cần đảm bảo chọn cây sưởi có công suất phù hợp để làm ấm đủ lượng nước trong bể cá.
Đèn cho bể cá
Đèn huỳnh quang thường được sử dụng cho bể cá để bạn có thể dễ dàng nhìn thấy cá và theo dõi tình trạng sức khỏe, sự phát triển của chúng. Đèn không chỉ giúp bạn quan sát mà còn tạo ra ánh sáng cần thiết cho môi trường sống của cá.
Ánh sáng cho cây trồng
Nếu mô hình Aquaponics của bạn đặt ở nơi thiếu ánh sáng, bạn cần bổ sung ánh sáng cho cây trồng. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng quá nhiều ánh sáng có thể tạo điều kiện cho tảo sinh sôi. Bạn chỉ nên tạo ánh sáng bên ngoài mà không chiếu xuyên qua bể. Nếu thấy tảo bắt đầu phát triển quá mức, có thể thả một con cá chùi kiếng vào bể để giúp kiểm soát và ăn tảo.
Cách bảo dưỡng mô hình Aquaponics
Thức ăn cho cá
Hàng ngày, việc duy nhất bạn cần làm là cho cá ăn. Bạn nên cho cá ăn một lượng thức ăn nhỏ, chia thành nhiều bữa thay vì cho ăn quá nhiều trong một lần. Lượng thức ăn chỉ nên vừa đủ để cá ăn hết trong vòng 5 phút. Đối với cá nhiệt đới, thức ăn phổ biến thường là loại khô dạng vụn, nhưng bạn cũng nên thỉnh thoảng bổ sung thêm ít tôm biển hoặc trùn chỉ để giúp cá sinh trưởng khỏe mạnh hơn.
Kiểm soát mực nước trong bể
Mực nước trong bể có thể bị giảm dần do cây trồng hấp thụ và nước bốc hơi. Vì vậy, cứ vài ngày, bạn nên kiểm tra và bơm thêm nước để duy trì mực nước đầy đủ cho bể. Khoảng một tháng, hệ thống có thể vơi đi khoảng 10-15% lượng nước trong bể cá, nên hãy chú ý bổ sung kịp thời nhé!
Trên đây, SFARM Blog đã hướng dẫn làm hệ thống Aquaponics trồng rau nuôi cá đến các bạn. Hy vọng bài viết hữu ích, chúc bạn vận hành hệ thống thành công!
Xem thêm:
- Viên đất nung sử dụng trong hệ thống Aquaponics
- Nhà kính là gì? Cách làm nhà kính trồng rau sạch?
- Trồng rau hữu cơ – Mô hình của những nông dân hiện đại
- Kỹ thuật trồng đu đủ lùn sai trĩu quả
SFARM – Đặng Gia Trang vinh hạnh là nhà cung cấp tin cậy các sản phẩm vật tư nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh học của hơn 1500 đại lý, cửa hàng trên toàn quốc. Mời quý Khách hàng liên hệ thông tin sau để đội ngũ SFARM có thể nhanh chóng hỗ trợ:
– Website: https://sfarm.vn/
– Hotline: 0902652099
– Zalo: CSKH SFARM – 0902652099
