Ủ phân chuồng bằng Trichoderma là giải pháp giúp rút ngắn thời gian ủ, giảm mùi hôi và tăng hàm lượng dinh dưỡng cho phân bón hữu cơ. Với chế phẩm vi sinh Trichoderma từ SFARM, người trồng có thể dễ dàng tự ủ phân chuồng sạch, an toàn, hiệu quả, mang lại nguồn phân tơi xốp, giàu mùn và tốt cho đất. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn chi tiết cách ủ đúng kỹ thuật để đạt hiệu quả cao nhất.
1. Vì sao nên ủ phân chuồng bằng Trichoderma
Ủ phân chuồng bằng Trichoderma là phương pháp được nhiều nông hộ và trang trại áp dụng để tạo ra nguồn phân hữu cơ hoai mục, giàu dinh dưỡng, giúp cải tạo đất và tăng sức đề kháng cho cây trồng. Quá trình này sử dụng nấm Trichoderma một loại vi sinh vật có lợi giúp phân hủy nhanh các chất hữu cơ, hạn chế mùi hôi và tiêu diệt mầm bệnh có trong phân tươi.
Phân chuồng sau khi ủ bằng Trichoderma không chỉ an toàn cho môi trường mà còn nâng cao chất lượng nông sản, giảm chi phí phân bón hóa học. Đây được xem là xu hướng canh tác bền vững trong nông nghiệp hữu cơ hiện nay.
1.1 Lợi ích của việc ủ phân chuồng
Ủ phân chuồng giúp phân hủy hoàn toàn các hợp chất hữu cơ phức tạp thành dạng dễ tiêu, đồng thời diệt trừ hạt cỏ dại, mầm bệnh và ký sinh trùng. Quá trình ủ tạo ra sản phẩm phân bón tự nhiên giàu mùn, đạm, lân và kali, giúp cây trồng phát triển khỏe mạnh.
Ngoài ra, việc ủ phân còn giúp giảm mùi hôi khó chịu, hạn chế ô nhiễm nguồn nước và môi trường xung quanh khu vực chăn nuôi. Đối với nhà nông, đây là cách tiết kiệm chi phí hiệu quả, tận dụng được nguồn nguyên liệu sẵn có như phân bò, phân heo, phân gà, rơm rạ hay bã thực vật.
1.2 Vai trò của nấm Trichoderma trong quá trình ủ
Nấm Trichoderma là vi sinh vật có lợi, hoạt động mạnh trong môi trường hữu cơ ẩm. Khi được trộn vào phân chuồng, chúng tiết ra enzyme phân giải xenlulo, lignin và protein, giúp rút ngắn thời gian phân hủy.
Trichoderma còn giúp ức chế sự phát triển của vi sinh vật gây bệnh như Fusarium, Rhizoctonia, Pythium…, nhờ đó phân chuồng sau ủ sạch mầm bệnh và an toàn cho cây trồng. Ngoài ra, chúng còn góp phần tăng mật độ vi sinh vật có lợi trong đất, cải thiện cấu trúc đất và nâng cao hiệu quả hấp thu dinh dưỡng.
2. Chuẩn bị nguyên liệu và dụng cụ để ủ phân chuồng
Để ủ phân chuồng bằng Trichoderma đạt hiệu quả cao, khâu chuẩn bị nguyên liệu và dụng cụ cần được thực hiện kỹ lưỡng. Nguyên liệu phải sạch, không lẫn tạp chất, còn dụng cụ cần đảm bảo thông thoáng, dễ kiểm soát độ ẩm và nhiệt độ.
2.1 Nguyên liệu cần có
Thành phần chính gồm:
- Phân chuồng (phân bò, heo, gà, dê…) đã thu gom, không lẫn rác thải vô cơ.
- Nấm Trichoderma: dùng 1kg Trichoderma cho 1 tấn phân chuồng.
- Phụ liệu: rơm, trấu, mạt cưa, cỏ khô, hoặc rác thải hữu cơ nâu, xanh (rau, lá cây, bã cà phê, vỏ đậu…).
- Nước sạch để điều chỉnh độ ẩm trong suốt quá trình ủ.
Nguyên liệu trước khi ủ nên được trộn đều, đảm bảo tơi xốp, độ ẩm khoảng 50–60%. Nếu nắm chặt hỗn hợp thấy nước rịn nhẹ giữa các kẽ tay là đạt yêu cầu.
2.2 Dụng cụ và vị trí ủ
Có thể sử dụng thùng nhựa, thùng gỗ hoặc hố xây xi măng để ủ. Với hộ gia đình, nên chọn thùng có dung tích phù hợp, có thể khoan lỗ nhỏ xung quanh để thoát nước và tạo độ thoáng khí.
Đặt thùng hoặc hố ủ ở nơi cao ráo, thoát nước tốt, tránh ánh nắng trực tiếp, đồng thời cách xa khu vực sinh hoạt. Nên chọn nền đất tự nhiên để giun và vi sinh vật có lợi có thể xâm nhập, thúc đẩy quá trình phân hủy nhanh hơn.
3. Hướng dẫn cách ủ phân chuồng bằng Trichoderma đúng kỹ thuật
Quá trình ủ phân chuồng với Trichoderma gồm ba giai đoạn: phối trộn, ủ chính và đảo trộn. Mỗi bước đều quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và thời gian ủ.
3.1 Tỷ lệ phối trộn hợp lý
Công thức chuẩn: 1 tấn phân chuồng + 1kg Trichoderma + phụ liệu hữu cơ (rơm, trấu, mùn cưa…).
Nếu nguyên liệu quá khô, bổ sung thêm nước để đạt độ ẩm 50–60%. Ngược lại, nếu quá ướt, nên thêm rơm khô hoặc trấu để cân bằng.
Trộn đều các lớp phân và phụ liệu theo nguyên tắc: một lớp phân chuồng xen kẽ một lớp phụ liệu. Việc trộn đều giúp nấm Trichoderma phát tán đồng đều, tăng khả năng phân hủy và giảm sinh nhiệt cục bộ trong đống ủ.
3.2 Các bước ủ phân chuồng chi tiết
Bước 1: Chuẩn bị và chọn vị trí ủ
Dựng thùng hoặc hố ủ ở nơi thoáng mát, tránh mưa nắng trực tiếp. Với thùng kín, cần khoan vài lỗ nhỏ để thoát nước và không khí.
Bước 2: Phối trộn nguyên liệu
Xếp xen kẽ các lớp phụ liệu nâu, xanh (rơm rạ, cỏ khô, rau thừa) với phân chuồng. Sau đó hòa đều chế phẩm Trichoderma với nước rồi phun đều lên từng lớp nguyên liệu.
Bước 3: Ủ và kiểm tra độ ẩm
Sau khi chất đầy thùng hoặc hố, phủ bạt hoặc nắp kín để giữ nhiệt. Trong 5–7 ngày đầu, nhiệt độ đống ủ có thể tăng cao (50–60°C), giúp tiêu diệt hạt cỏ dại và vi sinh vật gây hại.
Bước 4: Đảo trộn và theo dõi
Sau 10–15 ngày, đảo trộn lại toàn bộ đống ủ để bổ sung oxy, giúp vi sinh vật hoạt động đều. Duy trì độ ẩm ổn định, nếu thấy phân quá khô thì tưới nhẹ nước sạch.
Bước 5: Hoàn tất ủ
Sau 30–45 ngày, phân hoai mục, không còn mùi hôi, có màu nâu sẫm, tơi xốp là đạt chuẩn.
4. Dấu hiệu nhận biết phân chuồng ủ hoai đạt chuẩn
Sau thời gian ủ, việc đánh giá chất lượng phân là bước quan trọng giúp xác định thời điểm sử dụng. Có thể nhận biết qua màu sắc, mùi và kết cấu.
4.1 Màu sắc và mùi
Phân hoai đạt chuẩn có màu nâu đậm hoặc nâu đen tự nhiên, không còn mùi hôi của phân tươi. Thay vào đó, phân tỏa mùi đất đặc trưng, dễ chịu. Mùi hôi nồng hoặc chua gắt chứng tỏ phân chưa phân hủy hoàn toàn, cần ủ thêm.
4.2 Kết cấu và độ ẩm
Phân sau ủ tơi xốp, dễ bóp vụn, không dính tay và độ ẩm vừa phải. Khi nắm chặt không rịn nước nhưng có độ mềm, nghĩa là phân đã đạt độ hoai hoàn toàn.
Phân đạt chuẩn có thể sử dụng trực tiếp để bón cho cây trồng hoặc trộn cùng đất trồng trong các mô hình canh tác hữu cơ.
5. Những lưu ý quan trọng khi ủ phân bằng Trichoderma
Trong quá trình ủ phân chuồng bằng Trichoderma, việc kiểm soát các yếu tố môi trường như nhiệt độ, độ ẩm và độ thoáng khí có vai trò then chốt quyết định thành công.
5.1 Kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm
Nhiệt độ lý tưởng khi ủ dao động từ 45–60°C. Nếu nhiệt độ quá cao, nấm Trichoderma có thể bị chết, còn quá thấp thì phân hủy chậm. Độ ẩm luôn duy trì khoảng 50–60% để vi sinh vật hoạt động ổn định.
Nếu đống ủ khô, tưới nhẹ nước; nếu ướt, đảo trộn và thêm phụ liệu khô như trấu hoặc mùn cưa.
5.2 Không dùng hóa chất hoặc phân vô cơ khi ủ
Tuyệt đối không trộn phân vô cơ hay thuốc hóa học vào đống ủ, vì chúng tiêu diệt vi sinh vật có lợi, làm chậm hoặc ngưng quá trình phân hủy. Việc ủ bằng Trichoderma hoàn toàn dựa vào hoạt động sinh học tự nhiên, không cần chất kích phân giải hóa học.
5.3 Che phủ và thoáng khí hợp lý
Che phủ giúp giữ nhiệt, hạn chế mưa nắng, nhưng vẫn cần đảm bảo thoáng khí để tránh yếm khí gây thối rữa. Có thể phủ bạt nilon, lưới đen hoặc nắp thùng có lỗ thông hơi.
Đảo trộn định kỳ 10–15 ngày/lần giúp cung cấp oxy, duy trì sự sống cho vi sinh vật có lợi và đảm bảo quá trình ủ diễn ra đồng đều.
6. Cách sử dụng và bảo quản phân chuồng sau khi ủ
Phân chuồng ủ hoai bằng Trichoderma có thể dùng cho nhiều loại cây trồng khác nhau, từ rau màu đến cây công nghiệp, nhờ đặc tính dinh dưỡng ổn định và an toàn.
6.1 Hướng dẫn bón phân ủ cho từng loại cây
Với cây rau màu, bón lót bằng cách trộn phân ủ với đất trước khi gieo trồng 7–10 ngày, giúp đất tơi xốp và giàu mùn.
Đối với cây hoa, cây cảnh và kiểng lá, cóthể trộn 30–40% phân ủ vào giá thể để cải thiện độ tơi và tăng dinh dưỡng tự nhiên.
Với cây ăn trái và cây công nghiệp như hồ tiêu, cà phê, sầu riêng, bón xung quanh tán, cách gốc 30–50cm, sau đó lấp nhẹ đất để giữ ẩm.
6.2 Cách bảo quản phân ủ đạt chất lượng lâu dài
Phân sau khi ủ nên để khô tự nhiên 3–5 ngày rồi cho vào bao hoặc thùng kín, đặt nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và ẩm ướt. Có thể ép thành viên để bảo quản lâu và dễ vận chuyển hơn.
Nếu bảo quản đúng cách, phân có thể dùng trong 6–12 tháng mà không giảm chất lượng.
7. Câu hỏi thường gặp khi ủ phân chuồng bằng Trichoderma
7.1 Ủ phân chuồng bao lâu thì dùng được?
Thông thường, ủ phân chuồng bằng Trichoderma mất khoảng 30–45 ngày để đạt độ hoai mục. Tuy nhiên, thời gian có thể thay đổi tùy vào loại nguyên liệu, điều kiện nhiệt độ và độ ẩm. Khi phân chuyển sang màu nâu sẫm, tơi xốp, có mùi đất là có thể sử dụng.
7.2 Có thể ủ phân tươi trực tiếp không?
Không nên ủ phân tươi trực tiếp mà cần phối trộn với phụ liệu khô và nấm Trichoderma. Phân tươi chứa nhiều vi sinh vật gây hại, nếu không ủ đúng kỹ thuật có thể phát sinh mùi hôi và lây bệnh cho cây trồng.
Qua bài viết, bạn đã nắm rõ các bước ủ phân chuồng bằng Trichoderma, từ khâu chuẩn bị nguyên liệu, phối trộn đến kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm. Việc áp dụng đúng kỹ thuật không chỉ giúp phân hoai nhanh mà còn cải thiện độ phì cho đất, bảo vệ môi trường. Xem thêm nhiều bài hướng dẫn nông nghiệp hữu ích khác tại SFARM Blog. Nếu chưa sử dụng chế phẩm Trichoderma của SFARM, hãy trải nghiệm ngay để thấy hiệu quả rõ rệt.
Xem thêm:
- Cách ủ phân chuồng đạt tiêu chuẩn với trichoderma
- Hướng dẫn chi tiết cách ủ phân bò với trichoderma đúng kỹ thuật
- Cách ủ phân dê bằng Trichoderma đơn giản, hiệu quả tại nhà
- Cách ủ rơm rạ, lá cây làm phân bón hữu cơ với trichoderma
- Cách làm nấm Trichoderma tại nhà: Hướng dẫn chi tiết từ A đến Z
SFARM – Đặng Gia Trang vinh hạnh là nhà sản xuất, cung cấp tin cậy các sản phẩm vật tư nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh học của hơn 1500 đại lý, cửa hàng trên toàn quốc. Mời quý khách hàng liên hệ thông tin sau để đội ngũ SFARM có thể nhanh chóng hỗ trợ:
- Website: https://sfarm.vn/
- Hotline: 0902652099
- Zalo: CSKH SFARM – 0902652099
