Tăng cường vật chất hữu cơ cho đất một cách hiệu quả

Cách thức cung cấp dinh dưỡng trong canh tác hữu cơ khác hoàn toàn với phương pháp canh tác thông thường. Trong khi canh tác thông thường chủ yếu áp dụng thâm canh và chỉ được bổ sung trực tiếp bằng phân bón hóa học thì canh tác hữu cơ lại duy trì bằng các nguồn vật chất hữu cơ tự nhiên.

Trải qua thời gian dài sử dụng phân hóa học, đất mất dần kết cấu, trở nên rời rạc, vón cục, khô cứng, không thoát nước tốt,…là biểu hiện của việc đất mất đi tính chất vật lý vốn có. Thêm vào đó, mật độ vi sinh vật giảm kéo theo nhiều bệnh liên quan đến nấm rễ như thối rễ, cháy rễ, lở cổ. Những biểu hiện trên chứng tỏ đất mất dần sự cân bằng vốn có và đi đến suy thoái.

Hiện nay, biện pháp duy nhất để ngăn ngừa và phục hồi hiện tượng này là cung cấp vật chất hữu cơ cho đất. Tuy nhiên, thực tế chỉ ra rằng, nếu không quản lý vật chất hữu cơ đúng cách thì lợi ích mang lại cho đất rất thấp và không mang lại hiệu quả về kinh tế.

Vậy làm thế nào để cung cấp, quản lý vật chất hữu cơ hiệu quả và ít tốn kém? Cùng tìm hiểu trong bài viết này nhé!

1/ Vai trò quan trọng của chất hữu cơ trong đất

Vật chất hữu cơ giúp tạo một cấu trúc đất xốp, mềm cùng rất nhiều các hang rỗng. Vì thế làm đất thông khí tốt hơn, thấm nước mưa hoặc thoát nước tốt hơn và rễ cây đâm xuyên vào đất dễ dàng hơn.
Những phần chất hữu cơ có thể nhìn thấy được có cách hoạt động như các bọt biển nhỏ có thể giữ nước gấp 5 lần so với trọng lượng riêng của chúng. Vì vậy, trong các thời kỳ khô hạn sẽ có sẵn nước hơn cho cây trồng sử dụng trong một thời gian dài.
Những phần không nhìn thấy được của chất hữu cơ hoạt động như keo hồ, dính các hạt đất lại với nhau và tạo ra một tập hợp đất vững chắc. Vì thế nó cải thiện toàn bộ cấu trúc của đất đặc biệt ở những vùng đất nhiều sét và cát.
Các chất hữu cơ sẽ đáp ứng cho những sinh vật đất môi trường sống phù hợp trong đất.
Vật chất hữu cơ có năng lực rất lớn đó là lưu giữ và phóng thích dinh dưỡng một cách liên tục. Vì thế khả năng cung cấp dinh dưỡng cho cây của đất được tăng lên và tổn thất dinh dưỡng do lắng lọc qua đất sẽ giảm xuống.
Vật chất hữu cơ cũng giúp đất không bị hóa chua.

2/ Biện pháp tăng lượng vật chất hữu cơ trong đất

Vật chất hữu cơ được phân hủy thường xuyên. Để duy trì hoặc làm tăng hàm lượng chất hữu cơ trong đất, vật liệu hữu cơ phải được cung cấp nhiều lần. Tốc độ phân hủy phụ thuộc vào mức vật liệu xanh và thời tiết (Tỉ lệ C/N), (trong điều kiện ẩm và ấm áp, vật chất hữu cơ được phân hủy nhanh hơn trong điều kiện lạnh hoặc khô).

Cách làm tăng chất hữu cơ trong đất:

Để lại tàn dư cây trồng trên ruộng thay vì đốt hoặc phá hủy chúng vì chúng là nguồn sinh khối chính
Cung cấp phân ủ: Cách làm này rất hiệu quả vì phần chất hữu cơ đã được thiết lập trong phân ủ và sẽ lưu giữ lại trong đất lâu hơn vật liệu thực vật tươi
Cung cấp phân bón hữu cơ: vì chúng có chứa vật liệu hữu cơ nên bổ xung thêm lượng vật chất hữu cơ, đồng thời có thể làm tăng tốc độ phân hủy vì chúng có nhiều đạm do đó kích thích các vi sinh vật đất hoạt động tốt hơn.
Che phủ đất bằng các vật liệu thực vật hoặc phế thải nông nghiệp: Đặc biệt là các phế liệu thực vật cứng (nhiều sợi thớ hoặc gỗ) sẽ làm tăng hàm lượng chất hữu cơ vì nó tồn tại lâu ở trong đất; hơn nữa, nó còn giúp làm giảm xói mòn.
Sử dụng cây phân xanh hoặc cây che phủ: Cây phân xanh cùng được trồng trên ruộng sẽ đóng góp nguồn sinh khối đáng kể từ cả lá và rễ; Những vật liệu phân xanh không được trồng ở trên đồng ruộng thì chỉ có thể sử dụng phần lá của nó; vật liệu thực vật càng non, sự phân hủy sẽ càng nhanh, vì thế nó giải phóng dinh dưỡng nhanh hơn nhưng lại ít bổ xung lượng dinh dưỡng vào đất để tạo chất hữu cơ cho đất.
Luân canh cây trồng thích hợp: Đưa vào cơ cấu luân canh những loại cây có thể tạo chất hữu cơ trong đất; đặc biệt những cây lâu năm và những cây trồng có hệ thống rễ rậm rạp (như các loại cỏ chăn nuôi) sẽ rất có ích.
Giảm việc làm đất: Mỗi lần làm đất sẽ làm tăng tốc độ phân hủy vật liệu hữu cơ vì nó làm thông khí và kích thích các vi sinh vật trong đất hoạt động mạnh.
Ngăn chặn xói mòn đất: Tất cả các biện pháp được liệt kê ở trên sẽ trở nên vô nghĩa trừ khi đất được bảo vệ khỏi bị xói mòn; xói mòn mang đi các phần đất có chứa hầu hết lượng mùn và dinh dưỡng của đất.

3/ Giải quyết thiếu hụt vật liệu hữu cơ để tăng chất lượng đất

Trong canh tác hữu cơ, việc thường xuyên bị thiếu hụt vật liệu hữu cơ là vấn đề phổ biến và hầu hết nông dân không có đủ đầu vào có giá trị. Việc tạo ra đủ lượng sinh khối cung cấp cho đất đôi khi cũng gây cạnh tranh với việc sản xuất cây trồng để bán hoặc để làm thực phẩm. Vì thế, tìm cách kết hợp cùng sản xuất sinh khối với sản xuất cây trồng là rất quan trọng.

Kết hợp làm xanh cho đất trong những thời kỳ đất không canh tác bằng cách luân canh với cây phân xanh
Hướng tới việc che phủ đất bằng cây cối quanh năm bất cứ khi nào có thể
Kết hợp trồng ở bất cứ nơi nào có thể trong trại/vùng sản xuất các loại cây làm thức ăn khô cho súc vật (Cỏ, các hàng rào chắn có thể sử dụng làm thức ăn cho gia súc)
Sử dụng những khoảng trống không canh tác (dọc theo các lối đi, bờ ruộng, gò, dốc,…) để trồng các cây to hoặc các hàng chắn
Xây dựng hệ thống nông lâm kết hợp ở nơi nào thích hợp
Để lại những cây to đang mọc riêng rẽ trên đồng (như các cây cố định đạm), quản lý cắt tỉa chúng thường xuyên
Chăn thả gia súc ăn cỏ hoặc để chúng vài đêm ở trên những ruộng đã thu hoạch (cũng có thể là những gia súc của hàng xóm) để tận dụng phân thải của chúng.

Sfarm.vn

*Xem thêm:

=> Mời bạn bình luận và chia sẻ ý kiến cùng SFARM nhé!