Không ít nhà vườn đau đầu vì sâu đục trái sầu riêng xuất hiện dày đặc trong mùa mưa. Trong bài viết này, SFARM sẽ cùng bạn nhận diện dấu hiệu gây hại và cách phòng trừ hiệu quả. Đặc biệt, hướng dẫn bà con sử dụng phân hữu cơ (phân trùn quế, phân gà, phân bò) để cải tạo đất và tăng sức đề kháng cho cây.
1. Sâu đục trái sầu riêng là gì?
Sâu đục trái sầu riêng là một trong những dịch hại nghiêm trọng nhất hiện nay, gây ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất, chất lượng trái và quá trình xuất khẩu.
1.1 Tổng quan về sâu đục trái
Sâu đục trái là tên gọi chung của nhóm ấu trùng thuộc họ Cánh vẩy (Lepidoptera), chuyên gây hại trên hoa quả bằng cách đục trực tiếp vào mô trái. Trong đó, sâu đục trái sầu riêng là loài gây hại phổ biến trên cây sầu riêng ở Việt Nam, đặc biệt ở các tỉnh trồng nhiều như Đắk Lắk, Tiền Giang, Bến Tre.
Sâu thường tấn công ở giai đoạn trái còn non, khi trái có kích thước bằng nắm tay. Sau khi đục vào phần cuống hoặc vỏ trái, sâu sẽ ăn phần thịt, làm thối cuống và khiến trái rụng sớm.
1.2 Tên khoa học, phân loại
Sâu đục trái sầu riêng có tên khoa học là Conogethes punctiferalis (họ Pyralidae, bộ Lepidoptera). Đây là loài bướm nhỏ có màu vàng nhạt, cánh phủ đầy các chấm đen đặc trưng.
Điểm dễ phân biệt của sâu đục trái sầu riêng so với các loài sâu khác là đặc tính chuyên đục vào trái sầu riêng non, sinh sản nhanh, vòng đời ngắn và đặc biệt hoạt động mạnh vào ban đêm.
2. Đặc điểm sinh học & vòng đời sâu đục trái sầu riêng
Từ trứng đến sâu non, nhộng và trưởng thành, sâu đục trái sầu riêng đều có những đặc điểm dễ nhận biết nếu quan sát kỹ.
2.1 Hình thái các giai đoạn phát triển
- Trứng: Có hình bầu dục, màu trắng ngà, thường được bướm đẻ rải rác hoặc từng cụm nhỏ trên bề mặt trái non, đặc biệt là gần cuống hoặc khe gai.
- Sâu non: Khi mới nở có màu trắng sữa, dài 1–2 mm. Sau vài ngày, thân sâu ngả sang vàng ngà, sau cùng là màu nâu đỏ khi chuẩn bị hóa nhộng. Sâu non là giai đoạn gây hại chính của sâu đục trái sầu riêng.
- Nhộng: Được hình thành ngay trong lớp vỏ trái hoặc trong các khe hở trái bị đục. Nhộng có màu nâu, nằm im trong kén tơ mỏng.
- Bướm trưởng thành: Kích thước nhỏ (khoảng 1cm), cánh màu vàng nhạt có nhiều đốm đen đặc trưng. Bướm hoạt động mạnh về đêm, sống khoảng 5–7 ngày.
2.2 Vòng đời sâu đục trái sầu riêng
Một vòng đời đầy đủ của sâu đục trái sầu riêng kéo dài khoảng 25–35 ngày, tùy theo điều kiện thời tiết và môi trường. Trong đó:
- Trứng: 3–5 ngày.
- Sâu non: 10–15 ngày (giai đoạn phá hoại mạnh nhất).
- Nhộng: 7–10 ngày.
Bướm trưởng thành: 5–7 ngày, có thể giao phối và đẻ trứng ngay sau khi nở.
Thời điểm hoạt động rộ nhất là vào mùa mưa, khi độ ẩm không khí cao, cây rậm rạp, không thông thoáng sẽ tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của sâu đục trái sầu riêng.
2.3 Tập tính gây hại theo từng giai đoạn
- Sâu non đục trực tiếp vào phần cuống hoặc vỏ trái, sau đó ăn phần thịt trái bên trong.
- Vết đục khiến trái dễ nhiễm nấm và vi khuẩn gây thối trái.
- Chất thải màu nâu của sâu thường đùn ra ngoài tại miệng lỗ, có thể nhìn thấy rõ bằng mắt thường.
- Khi mức độ gây hại cao, sâu có thể làm trái bị rụng hàng loạt, gây tổn thất lớn.
Hiểu được vòng đời và tập tính của sâu đục trái sầu riêng là cơ sở để lựa chọn đúng thời điểm phun thuốc hoặc áp dụng các biện pháp sinh học phòng trừ hiệu quả nhất.
3. Biểu hiện và tác hại khi sầu riêng bị sâu đục trái tấn công
3.1 Dấu hiệu nhận biết trên trái
Khi bị sâu tấn công, trái sầu riêng sẽ có một số dấu hiệu đặc trưng:
- Xuất hiện lỗ nhỏ trên bề mặt vỏ hoặc gần cuống trái, có thể rỉ mủ.
- Bên cạnh lỗ đục thường có chất thải khô màu nâu, vón cục – dấu hiệu cho thấy sâu đục trái sầu riêng đang hoạt động bên trong.
- Trái bị vàng sớm hơn bình thường, mềm nhũn và dễ rụng.
- Có thể phát hiện sâu non hoặc nhộng nằm trong lớp vỏ nếu bổ trái ra kiểm tra.
3.2 Hậu quả nếu không xử lý kịp thời
Khi không phát hiện và xử lý sâu đục trái sầu riêng kịp thời, vườn cây rất dễ bị thiệt hại nặng nề. Đây là một số hậu quả mà bà con gặp phải nếu không xử lý kịp thời:
- Trái bị rụng hàng loạt khi đang còn non, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất.
- Sầu riêng bị sâu gây hại thường mất giá, không thể bán thương phẩm hoặc xuất khẩu.
- Vết đục tạo điều kiện cho nấm bệnh và vi khuẩn xâm nhập, khiến trái thối nhanh.
- Nếu không xử lý sớm, sâu đục trái sầu riêng có thể sinh sản nhiều lứa trong một vụ, gây bùng phát trên diện rộng và rất khó kiểm soát.
4. Biện pháp phòng trừ sâu đục trái sầu riêng
Phòng trừ sâu đục trái sầu riêng cần phối hợp cả kỹ thuật canh tác, sinh học và hóa học linh hoạt, phù hợp với từng giai đoạn phát triển của cây và điều kiện của vườn.
4.1 Biện pháp canh tác
Việc chủ động tỉa cành tạo tán hợp lý ngay từ đầu giúp vườn sầu riêng luôn thông thoáng, hạn chế môi trường thích hợp cho sâu phát triển. Mỗi khi phát hiện trái rụng hoặc có dấu hiệu bị sâu, bà con cần thu gom và tiêu hủy triệt để, không để tồn dư trên vườn.
Cùng với đó, sử dụng phân bón hữu cơ như phân trùn quế, phân bò hoặc phân gà cũng là cách tăng sức đề kháng cho cây, giúp cây tự chống chịu sâu bệnh tốt hơn mà không cần lệ thuộc vào hóa chất.
4.2 Biện pháp sinh học
Trong giai đoạn bướm trưởng thành xuất hiện nhiều, việc đặt bẫy đèn vào ban đêm hoặc sử dụng bẫy pheromone giúp dẫn dụ và tiêu diệt bướm hiệu quả, từ đó giảm mật độ trứng được đẻ trên trái.
Khi sâu non vừa nở hoặc ở giai đoạn đầu, bà con có thể phun các chế phẩm sinh học như nấm xanh, nấm trắng hoặc vi khuẩn Bacillus thuringiensis để tiêu diệt sâu mà vẫn đảm bảo an toàn cho cây và môi trường.
4.3 Biện pháp hóa học
Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật chỉ nên thực hiện khi mật độ sâu quá cao và các biện pháp khác không còn đủ sức kiểm soát. Quan trọng nhất là phải luân phiên hoạt chất và tuân thủ đúng thời điểm – phun khi trứng vừa nở, sâu còn nhỏ và chưa chui vào bên trong trái.
Những hoạt chất phổ biến có thể cân nhắc như Abamectin, Emamectin Benzoate, Matrine… Tuy nhiên, tuyệt đối không phun thuốc khi cây chuẩn bị thu hoạch nhằm đảm bảo chất lượng nông sản.
5. Lưu ý khi phòng trừ sâu đục trái trên sầu riêng
Muốn kiểm soát hiệu quả sâu đục trái sầu riêng, bà con cần lưu ý ba nguyên tắc quan trọng: đúng thời điểm, đúng phương pháp và phối hợp đồng bộ.
Phun thuốc không đúng lúc sẽ rất tốn kém mà không mang lại hiệu quả. Trong khi đó, nếu kiên trì áp dụng các giải pháp sinh học, vệ sinh vườn kỹ, bao trái đúng lúc và tăng cường sức đề kháng cho cây bằng phân hữu cơ.
Ngoài ra, bà con không nên phun thuốc hóa học trong vòng 30 ngày trước khi thu hoạch trái. Đây là thời điểm nhạy cảm, dễ gây tồn dư nếu lạm dụng thuốc. Tốt nhất là chuyển sang sử dụng các biện pháp sinh học ngay từ đầu vụ, kết hợp phòng ngừa liên tục trong suốt chu kỳ nuôi trái.
Việc phối hợp nhiều biện pháp không chỉ giúp giảm áp lực sâu bệnh mà còn xây dựng được vườn sầu riêng phát triển ổn định, an toàn và mang lại giá trị cao.
Sâu đục trái sầu riêng là một trong những đối tượng gây hại nguy hiểm nhất trong mùa mưa, nhưng nếu bà con áp dụng biện pháp phòng trừ đúng cách như SFARM đã chia sẻ thì việc kiểm soát sẽ dễ dàng hơn. Truy cập ngay SFARM Blog để tìm hiểu thêm nhiều giải pháp hay cho nhà vườn!
Xem thêm:
- Phân bón cho cây ăn quả: Cách chọn và bón đúng kỹ thuật
- Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây cà phê cho năng suất cao
- Cây sầu riêng: Đặc tính, cách trồng, chăm sóc sầu riêng đúng chuẩn
- Quản lý đọt sầu riêng, kỹ thuật đi đọt sầu riêng hiệu quả
- 10 lưu ý khi trồng sầu riêng mà bà con nông dân cần biết
SFARM – Đặng Gia Trang vinh hạnh là nhà cung cấp tin cậy các sản phẩm vật tư nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh học của hơn 1500 đại lý, cửa hàng trên toàn quốc. Mời quý Khách hàng liên hệ thông tin sau để đội ngũ SFARM có thể nhanh chóng hỗ trợ:
– Website: https://sfarm.vn/
– Hotline: 0902652099
– Zalo: CSKH SFARM – 0902652099
