Chế phẩm sinh học là gì? Ứng dụng, các loại chế phẩm sinh học nông nghiệp

Chế phẩm sinh học đang trở thành xu hướng tất yếu trong nông nghiệp hiện đại khi nhu cầu canh tác an toàn và bền vững ngày càng tăng. Chế phẩm giúp cải tạo đất, phòng bệnh, và tăng hiệu quả phân bón. Qua bài viết này, SFARM sẽ giúp bà con hiểu rõ khái niệm, công dụng và các loại chế phẩm sinh học phổ biến nhất hiện nay như chế phẩm EM, chế phẩm vi sinh Trichoderma.

1. Khái niệm, vai trò của chế phẩm sinh học

Chế phẩm sinh học ngày càng trở thành lựa chọn hàng đầu trong nông nghiệp hiện đại nhờ khả năng thay thế hóa chất, bảo vệ cây trồng và hệ sinh thái.

1.1 Chế phẩm sinh học là gì?

Chế phẩm sinh học là sản phẩm chứa vi sinh vật có lợi, có khả năng phát triển và tạo ra các tác động tích cực khi được đưa vào môi trường tự nhiên như đất, nước, cây trồng hoặc vật nuôi. Các vi sinh vật này có thể bao gồm vi khuẩn, nấm, xạ khuẩn, tảo lục,… được tuyển chọn và nuôi cấy theo quy trình công nghệ sinh học hiện đại.

Khác với khái niệm “sản phẩm sinh học” (được làm ra nhờ tác động của vi sinh vật hoặc enzym), chế phẩm sinh học bao gồm cả sinh vật sống có khả năng sinh sản trong môi trường mục tiêu.

1.2 Chế phẩm sinh học trong nông nghiệp là gì?

Trong lĩnh vực trồng trọt, chế phẩm sinh học trong nông nghiệp được dùng để cải tạo đất, kích thích sinh trưởng, ức chế nấm bệnh, và tăng sức đề kháng cho cây. Điểm đặc biệt là chúng không gây tồn dư hóa chất trên nông sản, đáp ứng xu hướng sản xuất an toàn và bền vững.

1.3 Tại sao các chế phẩm sinh học ngày càng được ưa chuộng?

Xu hướng nông nghiệp hữu cơ và bền vững đang khiến nhu cầu sử dụng chế phẩm sinh học gia tăng nhanh chóng. Nhờ đặc tính an toàn, không để lại dư lượng hóa chất, chế phẩm sinh học giúp giảm phụ thuộc vào thuốc trừ sâu, tăng tính ổn định của hệ sinh thái và bảo vệ sức khỏe con người.

2. Ưu điểm và hạn chế của chế phẩm sinh học

Chế phẩm sinh học mang đến nhiều lợi ích thiết thực cho người làm nông, song cũng có những điểm cần lưu ý để sử dụng hiệu quả.

2.1 Chế phẩm sinh học có ưu điểm gì?

• Thân thiện với môi trường, không gây độc hại cho người, động vật và vi sinh vật có lợi.
• Duy trì và phục hồi hệ vi sinh vật tự nhiên trong đất và nước.
• Cải thiện chất lượng đất canh tác, hỗ trợ quá trình phân giải hữu cơ.
• Giảm chi phí đầu vào cho nông dân so với việc sử dụng hóa chất tổng hợp lâu dài.

2.2 Một số hạn chế cần lưu ý

• Hiệu quả phụ thuộc nhiều vào điều kiện môi trường như độ ẩm, nhiệt độ và độ pH.
• Tác dụng không tức thì, cần thời gian để phát huy hiệu quả rõ rệt.
• Cần bảo quản và sử dụng đúng cách để duy trì hoạt tính vi sinh vật.

3. Các chế phẩm sinh học cho cây trồng phổ biến

Chế phẩm sinh học là giải pháp bền vững trong nông nghiệp hiện đại, giúp cải tạo đất, kiểm soát dịch hại và thúc đẩy sinh trưởng cây trồng một cách an toàn, không để lại tồn dư hóa chất. Trên thị trường hiện nay, các chế phẩm sinh học thường được chia thành 5 nhóm chính dựa theo đặc điểm vi sinh vật và công dụng cụ thể. Dưới đây là các nhóm chế phẩm phổ biến, trong đó có một số sản phẩm tiêu biểu đến từ SFARM – đơn vị tiên phong trong sản xuất vật tư nông nghiệp hữu cơ tại Việt Nam.

3.1. Nấm đối kháng Trichoderma

Trichoderma là nhóm vi sinh vật có lợi sống trong đất, có khả năng ức chế các loại nấm gây hại như Phytophthora, Fusarium, nguyên nhân gây ra các bệnh như thối rễ, héo xanh, xì mủ, lở cổ rễ. Ngoài tác dụng đối kháng, Trichoderma còn giúp cải thiện hệ vi sinh đất, phân giải hữu cơ và kích thích bộ rễ phát triển khỏe mạnh.

Nấm đối kháng Trichoderma Humic SFARM – chứa 4 chủng Trichoderma mật độ cao (10⁸ CFU/g), kết hợp acid humic và chất hữu cơ giúp cải tạo đất, phòng bệnh hiệu quả và nâng cao chất lượng nông sản.

Ứng dụng:

• Trộn trực tiếp vào đất trồng cây rau màu, cây ăn trái, hoa kiểng.

• Rải vào gốc cây để phục hồi đất sau thu hoạch hoặc sau bệnh rễ.

3.2. Chế phẩm Trichoderma chuyên dùng ủ phân

Chế phẩm Trichoderma chuyên ủ phân chứa mật độ cao các chủng nấm phân giải mạnh, giúp đẩy nhanh quá trình hoai mục các loại phân chuồng, rác hữu cơ như vỏ cà phê, rơm rạ, xác bã thực vật. Ngoài ra, chế phẩm còn giúp khử mùi hôi, diệt mầm bệnh trong phân tươi.

Chế phẩm vi sinh Trichoderma SFARM (chuyên ủ phân) – chuyên dùng để ủ phân chuồng, phân gà, phân cá, dịch chuối,… Giúp rút ngắn thời gian ủ, không gây mùi khó chịu và tạo ra phân hữu cơ giàu dinh dưỡng.

Ứng dụng:

• Phối trộn khi ủ các nguyên liệu hữu cơ tại nhà hoặc trang trại.

• Sử dụng kết hợp với mật rỉ đường và chất tạo ẩm để tăng hiệu quả lên men.

3.3. Chế phẩm vi sinh tổng hợp (EM)

Chế phẩm EM là tổ hợp nhiều nhóm vi sinh vật có lợi sống cộng sinh, bao gồm:

• Vi khuẩn phân giải lân (Bacillus spp., Pseudomonas spp.)

• Vi khuẩn cố định đạm (Azotobacter, Streptomyces spp.)

• Vi sinh vật phân giải xenlulo (Trichoderma spp., Actinomycetes)

• Vi khuẩn lactic, xạ khuẩn và nấm men tổng hợp enzyme, acid amin, hormone sinh trưởng.

Chế phẩm EM giúp cải thiện cấu trúc đất, tăng cường vi sinh có lợi, khử mùi hôi khi ủ phân và thúc đẩy cây trồng phát triển cân đối.

Chế phẩm EM SFARM – chứa Trichoderma spp., Bacillus spp., Streptomyces spp., kết hợp với acid amin và humic, phù hợp với định nghĩa EM tổng hợp.

Ứng dụng:

• Tưới định kỳ cho đất trồng rau, hoa kiểng, cây ăn trái.

• Phối trộn trong quá trình ủ phân để tăng tốc độ phân giải và diệt mầm bệnh.

• Hỗ trợ cân bằng vi sinh vùng rễ, phục hồi đất canh tác lâu năm.

3.4. Vi sinh vật phân giải lân và cố định đạm

Đây là nhóm vi sinh vật đóng vai trò quan trọng trong chuyển hóa dinh dưỡng:

• Phân giải lân khó tan thành dạng dễ hấp thu.

• Cố định nitơ trong không khí thành đạm tự nhiên cho cây.

• Tăng khả năng chuyển hóa hữu cơ trong đất, cải tạo độ phì và giảm phụ thuộc phân hóa học.

EM SFARM – có chứa Bacillus spp. (phân giải lân) và Streptomyces spp. (cố định đạm), thích hợp sử dụng để cải thiện hệ vi sinh và bổ sung dinh dưỡng nền cho đất.
Ứng dụng:

• Dùng trong giai đoạn chuẩn bị đất, trồng mới hoặc hồi phục vườn lâu năm.

• Kết hợp với phân hữu cơ để tăng hiệu quả hấp thu dinh dưỡng.

3.5. Nấm cộng sinh rễ (Mycorrhizae)

Mycorrhizae là nhóm nấm có khả năng cộng sinh với rễ cây, tạo mạng lưới sợi nấm giúp mở rộng vùng hút nước, lân và vi lượng khoáng – đặc biệt hiệu quả với cây lâu năm, cây trồng chậu, cây trồng vùng đất nghèo dinh dưỡng.

Ứng dụng:

• Bổ sung vào hố trồng, đất bầu, hoặc phối trộn giá thể ngay từ đầu vụ.

• Kết hợp với các chế phẩm vi sinh để nâng cao hiệu quả phục hồi cây sau cắt tỉa, chuyển chậu.

3.6 Có mấy loại chế phẩm sinh học bảo vệ cây trồng?

Các loại chế phẩm có thể phân chia theo tác dụng như sau:

• Nhóm phòng ngừa sâu bệnh (Trichoderma, Bacillus thuringiensis…)
• Nhóm kích thích sinh trưởng (EM, vi khuẩn cố định đạm…)
• Nhóm cải tạo đất (nấm phân giải xenlulo, nấm phân giải lân…)
• Nhóm xử lý môi trường, khử mùi (EMZEO, vi khuẩn quang dưỡng…)

3.7 Bảng tổng hợp các nhóm chế phẩm sinh học cho cây trồng

4. Hướng dẫn sử dụng chế phẩm sinh học hiệu quả

Để phát huy tối đa hiệu quả, người dùng cần tuân thủ các nguyên tắc sử dụng chế phẩm sinh học một cách khoa học và phù hợp với từng loại cây trồng.

4.1 Nguyên tắc sử dụng đúng cách

Để sử dụng chế phẩm sinh học đúng cách, bà con cần hiểu về nguyên tắc sử dụng:

• Pha đúng liều lượng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
• Dùng vào thời điểm cây trồng sinh trưởng mạnh hoặc đất cần cải tạo.
• Kết hợp đúng loại chế phẩm với từng cây trồng, từng mục đích sử dụng.

4.2 Một số lưu ý khi sử dụng

Để sử dụng chế phẩm sinh học một cách hiệu quả và an toàn cho vườn, bà con nên lưu ý như sau:

• Không pha chung với thuốc hóa học hoặc phân bón có tính sát khuẩn mạnh.
• Tránh sử dụng khi trời nắng gắt hoặc có mưa lớn.
• Sử dụng ngay sau khi pha, tránh để quá lâu làm mất hiệu lực vi sinh vật.

4.3 Bảo quản chế phẩm sinh học

Để bảo quản chế phẩm sinh học, bà con cần:

• Bảo quản ở nơi mát, tránh ánh sáng trực tiếp và nhiệt độ cao.
• Không để nơi ẩm ướt hoặc tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời.
• Kiểm tra hạn sử dụng và các dấu hiệu hư hỏng như mốc đen, mùi lạ hoặc lên bọt bất thường.

Chế phẩm sinh học chính là giải pháp canh tác bền vững mà bà con nông dân hiện đại không nên bỏ qua. SFARM hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về vai trò của chúng trong nông nghiệp bền vững. Đừng quên theo dõi SFARM Blog để biết thêm nhiều kiến thức hay về nông nghiệp bạn nhé!

Xem thêm:

• Chế phẩm vi sinh gì? Lợi ích và cách sử dụng chế phẩm vi sinh hiệu quả
• Cách ủ phân chuồng đạt tiêu chuẩn với trichoderma
• Phân gà và phân bò phân nào tốt hơn cho cây trồng?
• Bí quyết ủ phân đạm cá vừa nhanh vừa không mùi hôi
• Phân bón hữu cơ là gì? Các loại phân bón hữu cơ phổ biến hiện nay

SFARM – Đặng Gia Trang vinh hạnh là nhà cung cấp tin cậy các sản phẩm vật tư nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh học của hơn 1500 đại lý, cửa hàng trên toàn quốc. Mời quý Khách hàng liên hệ thông tin sau để đội ngũ SFARM có thể nhanh chóng hỗ trợ:

– Website: https://sfarm.vn/ 

– Hotline: 0902652099

– Zalo: CSKH SFARM – 0902652099