Nông nghiệp hữu cơ là là phương pháp trồng rau, quả… không được sử dụng hoá chất độc hại trong bảo vệ thực vật để trừ sâu, bệnh, cỏ dại, cũng như không sử dụng các loại phân hoá học, sản xuất chú trọng đến cân bằng hệ sinh thái trong tự nhiên. Canh tác hữu cơ sử dụng vòng tuần hoàn của mùa vụ. Cây trồng sẽ được sống trong một môi trường sống tự nhiên tức là có cả có dại, những sinh vật gây hại và những bệnh phá hoại mùa màng. Trong đó, đất là yếu tố đầu tiên và tiên quyết cần phải lưu ý khi muốn canh tác hữu cơ.
Bởi đất trồng là môi trường mà cây trồng trực tiếp tiếp xúc, trong đất có gì thì cây trồng nhận lại như vậy. Đất có khỏe thì cây trồng mới khỏe, đồng thời đất cũng sẽ là nơi giúp cây trồng phát triển tốt hệ rễ và nâng cao sức đề kháng. Vậy đất trong nông nghiệp hữu cơ quan trọng như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết này nhé!
1/ Tính chất của đất
- Đất được cấu tạo từ: Chất rắn (khoáng và mùn), nước và không khí
- Tỉ lệ vàng cho các thành phần trong đất là: 40% chất rắn, 30% nước và 30% không khí
- Đất tốt là đất có khả năng giữ nước cao và hút nước nhanh, có khả năng giữ chất dinh dưỡng cao, pH trung tính 5,5 – 7,5
- Sức khỏe và độ phì nhiêu của đất phụ thuộc vào hoạt động của các vi sinh vật trong đất. Các quá trình phân huỷ và khoáng hoá của VSV giúp cho đất có đủ chất dinh dưỡng cung cấp cho cây.
2/ Vai trò của đất trong canh tác nông nghiệp hữu cơ ?
- Vai trò của đất là làm môi trường nền cho cây mọc và đứng vững.
- Đất giữ gìn, cung cấp chất dinh dưỡng cần thiết, nước và không khí cho cây
- Đất tạo điều kiện thuận lợi cho cây sinh trưởng và phát triển
- Đất tốt sẽ thực hiện được cả ba chức năng trên. Đất tốt có kết cấu tốt, độ ẩm tối ưu, giàu chất dinh dưỡng và hoạt động sinh học cao.
3/ Thành phần của đất
3.1 Phần rắn
Gồm thành phần vô cơ và hữu cơ
- Chất vô cơ : chiếm từ 92-98% khối lượng phần rắn, trong đó có chứa các chất dinh dưỡng như nitơ, oxi, photpho,kali….
- Chất hữu cơ : gồm có các sinh vật sống trong đất và xác động vật, thực vật, vi sinh vật đã chết. Dưới tác động của vi sinh vật, xác động, thực vật bị phân hủy thành các chất hữu cơ đơn giản và chất khoáng. Các sản phẩm phân hủy này là thức ăn cho cây trồng và nguyên liệu để tổng hợp thành chất mùn.
Mùn chính là chất làm cho đất có những tính chất tốt, đất nhiều mùn là đất tốt.
Tìm hiểu thêm về chất hữu cơ và mùn trong đất tại đây
3.2 Sinh học đất
- Các sinh vật đất bao gồm vi khuẩn và nấm, động vật nguyên sinh và giun, ve, bọ và các sinh vật nhỏ khác có trong loại đất tốt.
- Các vi sinh vật này rất cần thiết cho sự sinh trưởng của cây. Chúng giúp chuyển hóa các chất hữu cơ và khoáng chất đất thành các loại vitamin, hoóc môn, hợp chất kháng bệnh và dưỡng chất cần cho sự phát triển của cây.
3.3 Không khí
Một loại đất tốt chứa khoảng 25-30% không khí. Côn trùng, ấu trùng và sinh học đất cần nhiều không khí để sống. Không khí trong đất cũng là nguồn nitơ quan trọng cho cây trồng.
3.4 Nước
Có tác dụng hòa tan các chất dinh dưỡng, đất tốt thường chứa từ 25-30% nước.
3/ Hiện trạng đất sản xuất nông nghiệp tại Việt Nam?
Theo thông tin từ Bộ NN&PTNT, hàng năm, nước ta sử dụng trung bình 15.000 – 25.000 tấn thuốc bảo vệ thực vật. Bình quân 1 ha gieo trồng sử dụng đến 0,4 – 0,5 kg thuốc bảo vệ thực vật. Sử dụng không hợp lý, không tuân thủ theo đúng những quy định nghiêm ngặt về quy trình sử dụng nên thuốc bảo vệ thực vật gây nhiều tác hại và đặc biệt là ảnh hưởng đến môi trường đất.
Việc canh tác thiếu biện pháp bảo vệ đất của người dân trong một thời gian dài như vậy đã dẫn đến tình trạng đất bị xói mòn, rửa trôi, ngập úng vào mùa mưa và khô cằn, nứt nẻ vào mùa khô.
4/ Biện pháp ”làm sạch” đất nhằm mục đích canh tác hữu cơ ?
- Dựa vào sự phân hủy tự nhiên của vật chất hữu cơ, sử dụng các kỹ thuật như ủ phân xanh, phân compost, để thay thế các chất dinh dưỡng lấy từ đất của vụ trước. Duy trì sự tham gia bởi các vi sinh vật như nấm rễ, cho phép sản xuất tự nhiên của các chất dinh dưỡng trong đất trong suốt mùa sinh trưởng để biến đất thành thức ăn nuôi cây.
- Che phủ đất bằng cây cải tạo đất giúp cung cấp đạm thông qua các cây họ đậu, trong đó nitơ từ không khí được cố định thông qua sự cộng sinh với vi khuẩn rhizobium.
- Trồng cây trồng xen có chức năng kiểm soát côn trùng và bệnh tật và cũng có thể làm tăng chất dinh dưỡng trong đất.
- Sử dụng phân hữu cơ để bổ sung thường xuyên cho đất, cung cấp các chất hữu cơ tự nhiên và góp phần cải tạo đất.
- Cải thiện độ phì nhiêu của đất bằng cách luân canh cây trồng, hạn chế làm đất, sử dụng phân compost. Nhằm giảm công đoạn làm đất thì đất sẽ không bị đảo ngược và tiếp xúc với không khí, ít carbon được thoát vào khí quyển dẫn đến cacbon hữu cơ trong đất nhiều hơn. Ngoài ra, có thể áp dụng trang trại hỗn hợp cả gia súc và cây trồng.
- Ở những nơi có điều kiện, khai thác tối đa nguồn nước phù sa để tưới cho cây trồng. Nhằm đảm bảo cung cấp dinh dưỡng từ cặn phù sa, vừa cho phép cải thiện môi trường và làm trẻ hóa đất.
Việt Nam muốn phát triển nền nông nghiệp hữu cơ thành công đòi hỏi hộ sản xuất, người nông dân, người trực tiếp sử dụng đất trồng trọt,…phải hiểu rõ vai trò vô cùng lớn của đất canh tác hữu cơ. Hiểu rõ được tại sao đất lại là chìa khóa vàng trong sản xuất nông nghiệp hữu cơ. Từ thực tế, chỉ cần người sản xuất thấu hiểu và đặt đất trồng lên hàng đầu, việc canh tác sẽ trở nên hiệu quả và bền vững hơn trong tương lai.
Sfarm.vn
*Xem thêm:
- Hiểu về phân bón hữu cơ
- Kết cấu tự nhiên của đất trồng
- 9 loại cây trồng giúp cải tạo đất hiệu quả thị
- Lợi ích trăm bề từ phát triển nông nghiệp hữu cơ
