Từ lâu, Việt Nam đã là quốc gia có tính đa dạng sinh học cao trên thế giới. Các đặc điểm về vị trí địa lý, khí hậu,…đã góp phần tạo nên sự đa dạng về hệ sinh thái và các loài sinh vật.
Tuy nhiên, hiện nay chúng ta lại đang đứng trước tình trạng nguồn đa dạng tài nguyên sinh học của Việt Nam bị suy giảm nghiêm trọng, đặc biệt là đa dạng sinh học trong nông nghiệp. Vậy vai trò và ý nghĩa của đa dạng sinh học trong nông nghiệp thế nào? Mời các bạn cùng tìm hiểu nhé!
1/ Đa dạng sinh học trong nông nghiệp là gì?
Là một phần của đa dạng sinh học (ĐDSH)- bao gồm tất cả các thành phần ở cấp gen, cấp loài và cấp hệ sinh thái, liên quan trực tiếp đến thực phẩm và nông nghiệp và các hệ sinh thái nông nghiệp. Trong đó gồm: các loài cây trồng và vật nuôi, và nhiều giống thuộc các loài đó và còn các thành phần khác hỗ trợ cho sản xuất nông nghiệp.
Đa dạng sinh học trong nông nghiệp là gì?
2/ Vai trò và ý nghĩa
- Ngày nay, các công trình nghiên cứu khoa học đều khẳng định vai trò và ý nghĩa của ĐDSH trong các hệ sinh thái nông nghiệp, nó góp phần đặc biệt quan trọng trong phát triển nông nghiệp bền vững
- Là một phần không thể thiếu trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm. Đây luôn là yếu tố quyết định tính ổn định của các hệ sinh thái tự nhiên. Không những thế nó còn mang lại nhiều ý nghĩa quan trọng trong sản xuất nông nghiệp.
- Là yếu tố quyết định tính ổn định của các hệ sinh thái tự nhiên. Bởi vì nó làm cân bằng số lượng cá thể giữa các loài và đảm bảo cho khống chế sinh học cho các loài với cá thể được tiếp nhận trong hệ sinh thái.
- Không những thế, ĐDSH còn làm cho hệ sinh thái nông nghiệp trở nên mềm dẻo hơn trước sự biến động của môi trường (góp phần điều tiết khí hậu, đất đai và ôn hòa nhiệt độ hơn). Từ đó cũng làm giảm thiểu tỷ lệ sâu bệnh cho cây trồng.
- Ngoài ra, còn làm cho sản xuất nông nghiệp trở lên có hiệu quả hơn, bền vững hơn về kinh tế và xã hội. Cụ thể như việc đa dạng các sản phẩm cây trồng hay vật nuôi sẽ góp phần đáp ứng được đầy đủ những nhu cầu khác nhau của xã hội.
- Không những thế, nó còn hạn chế được những rủi ro trước những biến động về giá cả trong thị trường. Đồng thời tận dụng được triệt để các nguồn lợi từ lao động, vật tư trong xã hội.
Có thể khẳng định rằng, ĐDSH trong nông nghiệp là yếu tố cốt lõi, nó có tầm quan trọng lớn trong việc đảm bảo tính bền vững cho hệ thống nông nghiệp. Trên đồng bộ hệ thống nông nghiệp cũng như hệ thống các phương diện sinh thái, môi trường, kinh tế và xã hội.
3/ Tại sao hệ sinh thái nông nghiệp ngày càng kém đa dạng sinh học?
Trong các hệ sinh thái nông nghiệp, con người chỉ chủ động đưa vào sản xuất một số loài cây trồng và vật nuôi đã được thuần hóa. Do đó hệ sinh thái nông nghiệp thường kém đa dạng sinh học hơn rất nhiều so với các hệ sinh thái tự nhiên. Và đó cũng chính là lý do cơ bản dẫn đến tính kém mềm dẻo, ổn định của các hệ sinh thái nông nghiệp.
Đồng thời, việc canh tác chạy theo sản lượng mà bỏ quên các yếu tố tự nhiên, sử dụng các ưu đãi của thiên nhiên mà không tiến hành hồi phục, tác động vào môi trường nhiều loại chất hóa học độc hại,… dẫn đến việc mất cân bằng hệ sinh thái, giảm đi mật độ của các loại thiên địch, mức độ đa dạng về vi sinh vật, côn trùng,.. ngày càng giảm.
Trong quá trình phát triển nông nghiệp chuyên canh, thâm canh theo hướng công nghiệp hóa, đã dần làm mất đi tính ĐDSH trong các hệ sinh thái nông nghiệp. Đó là một trong những nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến sự kém ổn định và bền vững của các hệ sinh thái nông nghiệp.
Côn trùng có ích cho sự đa dạng trong sinh học
4/ Sự đa dạng sinh học trong nông nghiệp phụ thuộc vào các yếu tố nào?
- Đa dạng thảm thực vật ở trong và xung quanh hệ sinh thái nông nghiệp
- Sự duy trì đa dạng sinh học cần được thường xuyên hơn
- Đảm bảo về mức độ luân phiên cây trồng theo không gian và thời gian
- Mức độ tách biệt hệ sinh thái nông nghiệp ra khỏi thảm thực vật tự nhiên.
Nhìn chung ĐDSH trong sản xuất nông nghiệp được tạo nên bởi nhiều loài và nhiều kiểu gen khác nhau. Trong đó, chủ yếu là của các sinh vật chính như: cây trồng, côn trùng, các động vật ăn cỏ, ăn thịt và ký sinh khác, cũng như vi sinh vật cùng các sinh vật phân huỷ khác.
Trong đó việc đa dạng cây trồng và vật nuôi có vai trò quan trọng nhất. Bởi nó góp phần vào việc đa dạng côn trùng, sinh sinh vật và nhiều thành phần khác trên đồng ruộng.
Vì vậy, hiện tại và tương lai, nền nông nghiệp Việt Nam cần có định hướng phát triển một cách bền vững, hiểu và phát huy vai trò của đa dạng sinh học trong nông nghiệp.
*Xem thêm:
- Hiểu về phân bón hữu cơ
- Đất trồng bị thoái hóa: thực trạng, nguyên nhân và giải pháp
- 9 loại cây trồng giúp cải tạo đất hiệu quả
- Lợi ích trăm bề từ phát triển nông nghiệp hữu cơ
