Quy trình nuôi cấy nấm Trichoderma tại nhà đang được nhiều nhà vườn ưa chuộng nhờ quy trình dễ thực hiện, nguyên liệu sẵn có và mang lại hiệu quả vượt trội trong việc cải tạo đất, phòng trừ nấm bệnh. Bài viết sau từ SFARM sẽ hướng dẫn bạn từng bước để tự nhân giống nấm Trichoderma hiệu quả, tiết kiệm chi phí và chủ động nuôi cấy quanh năm.
1. Tổng quan về quy trình nuôi cấy nấm Trichoderma
Nuôi cấy nấm Trichoderma là một phương pháp sinh học tuyệt vời để cải thiện chất lượng đất và bảo vệ cây trồng khỏi các loại nấm gây bệnh. Quy trình này đơn giản, thân thiện với môi trường và mang lại hiệu quả lâu dài.
1.1. Vai trò của nấm Trichoderma trong nông nghiệp hữu cơ
Trichoderma là một loại nấm đối kháng có khả năng tiêu diệt hoặc kìm hãm sự phát triển của các loại nấm gây bệnh hại như Fusarium, Pythium, Phytophthora… Bên cạnh đó, chúng còn giúp cải thiện kết cấu đất, kích thích bộ rễ phát triển và tăng cường hệ vi sinh vật có lợi trong vùng rễ.
1.2. Vì sao nên tự nuôi cấy nấm Trichoderma tại nhà?
Tự nuôi cấy nấm tại nhà mang lại nhiều lợi ích: chủ động nguồn cung, tiết kiệm chi phí và đảm bảo chất lượng sinh khối sử dụng. Việc này không đòi hỏi thiết bị phức tạp, hoàn toàn có thể thực hiện bằng nguyên liệu dễ kiếm như cám gạo, rỉ mật, xơ dừa… với tỷ lệ thành công cao nếu tuân thủ đúng kỹ thuật.
2. Chuẩn bị trước khi nuôi cấy
Để quy trình nuôi cấy nấm Trichoderma đạt hiệu quả, việc chuẩn bị nguyên liệu và dụng cụ cần được thực hiện đầy đủ, đúng tiêu chuẩn và đảm bảo sạch sẽ ngay từ đầu.
2.1. Nguyên liệu cần thiết: cám gạo, rỉ mật, nước sạch, men giống
Tùy theo từng công thức và quy mô, bà con có thể chọn một trong các hỗn hợp sau:
- Cám gạo (5kg) hoặc bột bắp (1kg)
- Xơ dừa hoặc mùn cưa (1kg), đã xử lý nấm mốc
- Rỉ mật (50–100g) hoặc đường đỏ. Bạn có thể tham khảo mật rỉ đường của SFARM.
- Nước sạch (khoảng 1,5–2 lít)
- Giống nấm Trichoderma dạng bột hoặc hạt (1 gói)
Lưu ý chọn nguyên liệu sạch, không bị nấm mốc, không trộn tạp chất.
2.2. Dụng cụ cần có: thùng nhựa, nồi hấp tiệt trùng, bình phun
Một số dụng cụ cơ bản cần chuẩn bị bao gồm:
- Thùng nhựa có nắp hoặc khay nhựa để ủ
- Vải thưa hoặc bao tải sạch để đậy
- Bình phun sương
- Khay hấp hoặc nồi để xử lý nguyên liệu nếu cần khử trùng
3. Quy trình nuôi cấy nấm Trichoderma tại nhà
Sau khi chuẩn bị đầy đủ nguyên liệu và dụng cụ, bước tiếp theo là thực hiện theo quy trình nuôi cấy nấm Trichoderma. Các công đoạn này cần được thao tác cẩn thận để tránh nhiễm tạp hoặc thất bại trong quá trình ủ.
3.1. Khử trùng dụng cụ và nguyên liệu để đảm bảo vệ sinh
Dụng cụ như thùng ủ, nắp đậy, bình phun… cần được vệ sinh sạch sẽ, tráng qua nước sôi hoặc phơi nắng để hạn chế vi sinh vật có hại. Nếu sử dụng mùn cưa hoặc xơ dừa, nên ủ trước bằng nước vôi loãng, sau đó để ráo.
3.2. Tiến hành cấy giống nấm Trichoderma vào môi trường sinh khối
Pha dung dịch đường hoặc rỉ mật với nước ấm rồi trộn đều với cám gạo và xơ dừa cho đến khi hỗn hợp đạt độ ẩm thích hợp (khi nắm nhẹ có giọt nước rỉ nhẹ giữa các kẽ tay). Sau đó, bổ sung nấm giống vào và trộn thật đều.
Cho hỗn hợp vào khay ủ hoặc bao tải sạch, không nén quá chặt. Đậy nhẹ bằng lá chuối, vải hoặc nắp để duy trì độ ẩm và lưu thông oxy.
4. Quá trình ủ và phát triển sinh khối nấm
Trong suốt thời gian ủ, điều kiện môi trường cần được kiểm soát phù hợp để sợi nấm phát triển nhanh, đồng đều và không bị nhiễm tạp.
4.1. Điều kiện ủ lý tưởng: nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng
- Nhiệt độ: từ 28–32°C
- Độ ẩm hỗn hợp: 60–70%
- Ánh sáng: nơi râm mát, tránh ánh nắng trực tiếp
- Thời gian ủ: 5–7 ngày
Có thể dùng tay kiểm tra độ ẩm mỗi ngày. Nếu quá khô, nên phun sương nhẹ để duy trì ẩm độ cho nấm phát triển.
4.2. Cách kiểm tra sự phát triển và chất lượng nấm
Sau 2–3 ngày, sợi nấm bắt đầu lan đều, có màu trắng sữa. Đến ngày thứ 5–6, chuyển sang màu xanh rêu đặc trưng là lúc có thể thu hoạch. Nếu xuất hiện màu đen, mốc vàng hoặc có mùi lạ là dấu hiệu hỗn hợp đã bị nhiễm khuẩn – cần tiêu hủy để tránh lây lan.
5. Thu hoạch và bảo quản nấm Trichoderma
Giai đoạn thu hoạch và bảo quản quyết định phần lớn đến hiệu quả sử dụng nấm Trichoderma sau này. Nếu bảo quản không đúng cách, nấm sẽ bị mất hoạt tính sinh học hoặc bị chết bào tử.
5.1. Thời điểm thu hoạch tối ưu
Nấm nên được thu hoạch khi sợi đã phủ xanh đồng đều trên bề mặt hỗn hợp (ngày thứ 5–7), nhưng chưa bị khô hoặc chuyển sang nâu. Tránh để quá lâu khiến bào tử bị “già” và giảm chất lượng.
5.2. Phơi sấy và cách bảo quản nấm không bị mốc hoặc chết bào tử
Sau khi thu hoạch, nên phơi nắng nhẹ từ 1–2 ngày hoặc sấy ở nhiệt độ dưới 45°C. Khi hỗn hợp khô ráo, tơi đều, có thể cho vào túi PE hoặc hũ kín để bảo quản nơi khô mát.
Sử dụng tốt nhất trong vòng 20–30 ngày sau khi thu hoạch. Tránh để nơi ẩm, có mùi hóa chất hoặc ánh sáng trực tiếp chiếu vào.
6. Ứng dụng của nấm Trichoderma sau khi nuôi cấy
Sau khi hoàn tất quy trình nuôi cấy nấm Trichoderma, bạn có thể ứng dụng linh hoạt trong nhiều công đoạn chăm sóc cây trồng, cải tạo đất và phòng trừ bệnh sinh học.
6.1. Ủ phân hữu cơ, tăng cường hệ vi sinh vật có lợi trong đất
Để đất trồng trở nên tơi xốp và giàu dinh dưỡng, bạn có thể trộn trực tiếp nấm Trichoderma với các loại phân hữu cơ như phân bò, phân gà, rơm rạ hoặc các loại mùn hữu cơ khác.
Cách làm này không chỉ giúp đẩy nhanh quá trình phân hủy, khiến phân hoai mục nhanh hơn, mà còn bổ sung một lượng lớn vi sinh vật có lợi vào đất. Khi trộn, bạn nên đảm bảo độ ẩm vừa đủ và ủ đúng thời gian để nấm sinh sôi, mang lại hiệu quả tối ưu cho cây trồng.
6.2. Phòng trừ nấm bệnh, tuyến trùng trên cây trồng
Pha nấm Trichoderma với nước để tưới trực tiếp vào gốc cây hoặc rắc quanh vùng rễ, giúp phòng ngừa hiệu quả các bệnh như thối rễ, vàng lá do nấm gây ra. Không chỉ vậy, nấm còn hỗ trợ kiểm soát tuyến trùng – loại sâu bệnh âm thầm phá hoại trong đất, đặc biệt ở những khu vực canh tác lâu năm.
Quy trình nuôi cấy nấm Trichoderma tại nhà không chỉ giúp bạn tiết kiệm chi phí mà còn mang lại lợi ích lâu dài cho vườn cây và đất trồng. Chỉ cần nắm vững quy trình, kiểm soát tốt điều kiện ủ và lựa chọn nguyên liệu sạch, bạn hoàn toàn có thể chủ động nuôi cấy nấm chất lượng ngay tại nhà. Theo dõi SFARM Blog để cập nhật thêm nhiều thông tin, chia sẻ kinh nghiệm về nông nghiệp bổ ích.
Xem thêm:
- 3 cách làm dịch chuối tưới cây hiệu quả
- Enzyme sinh học (GE) – Giải pháp thay thế phân, thuốc hóa học lý tưởng
- Bí quyết ủ phân đậu tương không gây mùi khó chịu
- Bí quyết ủ phân đạm cá vừa nhanh vừa không mùi hôi
- Chế phẩm vi sinh là gì? Lợi ích và cách sử dụng chế phẩm vi sinh hiệu quả
SFARM – Đặng Gia Trang vinh hạnh là nhà cung cấp tin cậy các sản phẩm vật tư nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh học của hơn 1500 đại lý, cửa hàng trên toàn quốc. Mời quý Khách hàng liên hệ thông tin sau để đội ngũ SFARM có thể nhanh chóng hỗ trợ:
– Website: https://sfarm.vn/
– Hotline: 0902652099
– Zalo: CSKH SFARM – 0902652099
