Cách bón phân NPK đúng kỹ thuật giúp cây hấp thu dinh dưỡng tối ưu, phát triển xanh tốt, bền vững. Trong bài viết này, SFARM chia sẻ nguyên tắc bón phân hiệu quả: đúng loại, đúng thời điểm, đúng liều lượng cho từng giai đoạn sinh trưởng.
1. Phân bón NPK là gì?
Phân NPK là loại phân vô cơ tổng hợp, chứa ba dưỡng chất thiết yếu cho cây: Đạm (N), Lân (P) và Kali (K). Loại phân này được sử dụng rộng rãi để hỗ trợ cây phát triển toàn diện từ lúc nảy mầm đến khi ra hoa, đậu quả.
Tùy theo tỷ lệ phối trộn và cách bón phân NPK, người trồng có thể điều chỉnh hướng phát triển của cây: phát triển lá, kích thích rễ hoặc nuôi trái. Bón đúng kỹ thuật giúp cây hấp thu tốt, tiết kiệm chi phí và hạn chế thoái hóa đất.
1.1. Thành phần và vai trò của phân NPK
Đạm (N) đóng vai trò thúc đẩy tăng trưởng thân và lá, đặc biệt quan trọng trong giai đoạn cây con hoặc sau thu hoạch. Bón phân giàu đạm giúp cây phục hồi nhanh và tăng cường sinh khối.
Lân (P) hỗ trợ hình thành rễ khỏe, thúc đẩy ra hoa, đậu quả và tăng đề kháng cho cây. Khi trồng mới hoặc sang chậu, nên ưu tiên cách bón phân NPK giàu lân để cây phát triển ổn định ngay từ đầu.
Kali (K) giúp cây vận chuyển dinh dưỡng hiệu quả, tăng độ ngọt cho quả và nâng cao khả năng chống chịu sâu bệnh. Kali thường được bón vào giai đoạn nuôi trái nhằm nâng cao chất lượng nông sản.
Mỗi giai đoạn sinh trưởng, cây có nhu cầu dinh dưỡng khác nhau. Hiểu rõ vai trò của từng thành phần sẽ giúp bạn áp dụng cách bón phân NPK hợp lý, giúp cây phát triển cân đối và bền vững.
1.2. Phân loại phân bón NPK
Trên thị trường hiện nay có nhiều loại phân NPK, đáp ứng đa dạng nhu cầu sử dụng. Dưới đây là ba dạng phổ biến và cách dùng phù hợp cho từng đối tượng trồng trọt.
1.2.1. Phân NPK đơn
Đây là loại phân chỉ chứa một hoặc hai dưỡng chất chính, ví dụ: Urea (đạm), DAP (đạm và lân), KCl (kali). Phù hợp với người trồng có kinh nghiệm, biết điều chỉnh lượng phân theo tình trạng đất và nhu cầu cây.
Khi cây xanh lá nhưng ít hoa, bạn nên giảm đạm và bổ sung thêm lân, kali. Đây là cách bón phân NPK linh hoạt, giúp tiết kiệm phân và ngăn tình trạng dư thừa gây hại cho cây và đất.
1.2.2. Phân NPK phức hợp
Loại phân này có đầy đủ ba thành phần N, P, K trong từng hạt, giúp phân bổ đều khi bón. Nhờ đó, cây hấp thu dinh dưỡng tốt hơn và hiệu quả bón phân cũng cao hơn so với cách phối trộn thủ công.
Cách bón phân NPK phức hợp rất phù hợp cho người mới trồng cây hoặc canh tác trên diện rộng. Bón đúng liều lượng sẽ hạn chế rủi ro sai lệch dinh dưỡng, đặc biệt trong đất nghèo chất.
1.2.3. Phân NPK chuyên dùng theo từng loại cây
Phân NPK chuyên dùng được phối trộn riêng cho từng loại cây hoặc từng giai đoạn phát triển. Ví dụ: NPK 16-16-8 dùng cho cây ăn trái, NPK 30-10-10 giúp cây cảnh ra chồi, hoặc NPK 20-20-15 dùng nuôi trái.
Biết rõ nhu cầu từng loại cây là điều kiện tiên quyết để lựa chọn cách bón phân NPK phù hợp. Nhờ đó, cây phát triển tối ưu, tiết kiệm chi phí và giảm thất thoát dinh dưỡng ra môi trường.
2. Có mấy cách bón phân NPK?
Để giúp cây trồng phát triển tối ưu, bà con cần nắm rõ hai cách bón phân NPK phổ biến: theo hình thức bón và theo thời điểm bón. Việc áp dụng đúng cách sẽ tăng hiệu quả hấp thu dinh dưỡng, hạn chế lãng phí và nâng cao năng suất.
Xem thêm: Cách bón phân cho cây hiệu quả, tăng năng suất rõ rệt. Tại đây.
2.1. Phân loại theo hình thức bón
2.1.1. Bón phân trực tiếp vào đất
Đây là cách bón phân NPK truyền thống, thường được áp dụng cho hầu hết cây trồng. Phân được rải quanh gốc, bón theo hốc hoặc rãnh, sau đó lấp đất để giữ dinh dưỡng, giảm thất thoát do bay hơi.
Hình thức này phù hợp với phân dạng hạt. Sau khi bón nên tưới nước để phân tan nhanh, rễ hấp thu tốt. Tránh bón khi nắng gắt hoặc đất quá khô để ngăn cây bị sốc phân.
2.1.2. Bón phân qua lá (phun phân)
Bón qua lá là cách bón phân NPK giúp cây hấp thu dinh dưỡng nhanh qua biểu bì lá. Phân được pha loãng với nước và phun đều lên mặt trên, mặt dưới của lá bằng bình phun.
Lưu ý khi phun:
- Pha đúng nồng độ theo khuyến cáo
- Phun vào sáng sớm hoặc chiều mát
- Không phun khi trời nắng gắt hoặc trước mưa
- Chọn đúng loại phân phù hợp giai đoạn cây
Một số công thức hay dùng: NPK 30-10-10 (kích chồi, lá); NPK 20-20-15 (nuôi trái). Việc lựa chọn công thức phù hợp là yếu tố quyết định hiệu quả khi bón phân qua lá.
2.2. Căn cứ vào thời điểm bón phân
2.2.1. Bón lót
Bón lót là cách bón phân NPK trước khi gieo hạt hoặc trồng cây con. Mục đích là giúp cây sớm phát triển rễ khỏe, bén đất nhanh và giảm tỷ lệ chết cây sau khi trồng.
Phân bón lót nên chứa nhiều lân, ví dụ: NPK 10-20-10 hoặc 16-16-8. Nên trộn đều vào đất hoặc đặt ở đáy hố rồi lấp đất lại để tránh làm xót rễ cây non.
2.2.2. Bón thúc
Bón thúc được thực hiện theo từng giai đoạn phát triển của cây để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng tăng cao. Cần chia nhỏ lượng phân, bón đúng thời điểm để đạt hiệu quả cao nhất.
Giai đoạn phát triển thân, lá: Cây cần nhiều đạm để ra chồi, phát triển xanh tốt. Nên dùng NPK 30-10-10 hoặc 20-10-10.
Giai đoạn ra hoa: Tăng kali giúp cây ra hoa mạnh, mầm chắc. Sử dụng NPK 15-15-20 hoặc 16-16-16 là phù hợp.
Giai đoạn nuôi trái, củ: Dùng NPK 12-12-17+TE hoặc 13-13-21 để tăng kích cỡ và chất lượng nông sản.
Giai đoạn sau thu hoạch: Cây cần phục hồi. Ưu tiên dùng NPK 20-20-15 hoặc 16-20-0 để tái tạo rễ và mầm non.
Việc chia nhỏ lượng phân và bón nhiều lần sẽ giúp cách bón phân NPK đạt hiệu quả tốt hơn, đồng thời giảm thiểu nguy cơ gây hại cho cây và môi trường đất.
3. Các giai đoạn bón phân cho cây
Mỗi giai đoạn sinh trưởng của cây trồng đòi hỏi nhu cầu dinh dưỡng khác nhau. Áp dụng cách bón phân NPK đúng thời điểm sẽ giúp cây phát triển đồng đều, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.
3.1. Giai đoạn cây con (mới trồng)
Giai đoạn cây con cần phát triển bộ rễ khỏe để nhanh bén đất và tăng sức đề kháng. Việc bón phân đúng lúc giúp cây con ổn định và tăng tỷ lệ sống.
Cách bón phân NPK:
- Ưu tiên NPK 10-20-10 hoặc 16-16-8 giàu lân
- Bón lót trước khi trồng hoặc pha loãng tưới sau trồng 7–10 ngày
- Không bón quá liều tránh gây xót rễ
3.2. Giai đoạn phát triển thân lá
Lúc này, cây cần nhiều đạm để phát triển thân, lá, cành và tăng khả năng quang hợp. Bón đúng loại sẽ giúp cây sinh trưởng mạnh, tán lá xanh tốt.
Cách bón phân NPK:
- Dùng NPK 30-10-10 hoặc 20-10-10 chứa nhiều đạm
- Bón thúc định kỳ 10–15 ngày/lần
- Kết hợp tưới nước giữ ẩm để tăng hiệu quả hấp thu
3.3. Giai đoạn cây ra hoa
Cây bước vào giai đoạn phân hóa mầm hoa và trổ bông. Cần tăng kali để hạn chế rụng hoa, giúp nụ phát triển đều và nở đúng thời điểm.
Cách bón phân NPK:
- Sử dụng NPK 15-15-20 hoặc 16-16-16
- Bón trước khi ra hoa từ 7–10 ngày
- Có thể kết hợp phun phân NPK qua lá để tăng hiệu quả ra hoa
3.4. Giai đoạn nuôi quả và trước thu hoạch
Đây là giai đoạn cây cần nhiều kali để quả lớn nhanh, tăng độ ngọt, lên màu đẹp. Cần bón hợp lý để nâng cao chất lượng và đảm bảo an toàn khi thu hoạch.
Cách bón phân NPK:
- Dùng NPK 12-12-17+TE hoặc 13-13-21 có trung, vi lượng
- Chia nhỏ lượng phân, bón đều trong thời kỳ nuôi quả
- Ngưng bón trước thu hoạch 7–10 ngày để đảm bảo an toàn
>> Xem thêm: Bón phân cho lúa đúng cách: Tối ưu năng suất, tiết kiệm chi phí. Tại đây.
>> Xem thêm: Phân bón cho cây ăn quả: Cách chọn và bón đúng kỹ thuật. Tại đây.
4. Cách bón phân NPK đúng nguyên tắc
Để phân bón phát huy tối đa hiệu quả, bà con cần áp dụng cách bón phân NPK đúng nguyên tắc. Bón đúng sẽ giúp cây hấp thu nhanh, tăng sức đề kháng và đạt năng suất cao.
4.1. Cách bón phân lót
4.1.1. Thời điểm thích hợp để bón lót
Bón lót nên tiến hành trước khi trồng 5–10 ngày, giúp phân hoai mục và hòa vào đất. Đây là giai đoạn quan trọng để chuẩn bị nền dinh dưỡng cho cây bén rễ tốt. Bón lót là “nền móng” của vụ mùa, bỏ qua sẽ khiến cây kém phát triển.
4.1.2. Liều lượng và kỹ thuật bón lót
Để đạt hiệu quả cao, người trồng cần xác định đúng liều lượng và thời điểm bón phân phù hợp với từng nhóm cây trồng. Dưới đây là hướng dẫn cách bón phân NPK chi tiết cho từng đối tượng cây:
Đối với rau màu trồng ngoài đồng (tính trên 1000m²)
Việc bón phân đúng liều lượng và thời điểm sẽ giúp rau phát triển đồng đều, tăng năng suất và kéo dài thời gian thu hoạch. Lần đầu bón thường tiến hành sau 15 ngày cấy đối với giống thấp cây hoặc 20 ngày với giống cao cây, sử dụng 4 kg urê, 3 kg kali clorua và 10 kg NPK. Giai đoạn này giúp cây bén rễ và phát triển tán lá.
Lần bón tiếp theo vào khoảng 35 – 40 ngày sau cấy, khi cây bắt đầu đậu quả. Liều lượng gồm 6 kg urê, 5 kg kali clorua và 10 – 15 kg NPK, giúp tăng khả năng nuôi quả và sức đề kháng. Giai đoạn thu hoạch rộ (60 – 65 ngày sau cấy), tiếp tục bón 6 kg urê, 5 kg kali clorua và 10 – 15 kg NPK để duy trì năng suất và cải thiện chất lượng trái.
Cuối vụ (70 – 80 ngày sau cấy đối với giống cao cây), có thể bón thêm 4 kg urê, 4 kg kali clorua và 10 – 15 kg NPK nhằm nuôi trái cuối và phục hồi cây. Lưu ý nên bón vào buổi chiều mát, kết hợp tưới nước ngay sau khi bón và tránh bón quá sát gốc để không làm sốc rễ.
Đối với cây lâu năm (cây ăn trái, cây công nghiệp)
Cách bón phân NPK cho cây lâu năm cần linh hoạt theo giai đoạn sinh trưởng và độ tuổi của cây. Giai đoạn cây con dưới 1 năm, nên bón từ 20 – 70g/cây/lần để kích thích phát triển rễ và tán.
Cây từ 1 – 3 năm tuổi có thể bón 100 – 200g/cây/lần tùy theo đường kính tán và điều kiện đất. Khi bước vào giai đoạn ra hoa, tiếp tục bón 100 – 200g/cây để thúc ra hoa đồng loạt và hạn chế rụng nụ. Giai đoạn nuôi trái, khi quả còn nhỏ nên bón 100 – 200g/cây/lần. Khi quả lớn, tăng liều lượng lên 200 – 500g/cây/lần. Đối với cây đặc biệt như sầu riêng trên 7 năm tuổi, có thể bón từ 1 – 2kg/cây/lần.
Sau khi thu hoạch, tiếp tục bón 100 – 200g/cây để giúp cây phục hồi nhanh, ra rễ và chồi mới khỏe mạnh. Người trồng nên chia lượng phân thành nhiều lần nhỏ, bón quanh tán và tưới nước ngay sau khi bón để tăng khả năng hấp thụ.
Đối với hoa cắt cành (tính trên 1000m²)
Với hoa cắt cành, việc bón phân NPK định kỳ giúp cây ra hoa đều, màu sắc đẹp và kéo dài thời gian thu hoạch. Nên bón theo chu kỳ 20 ngày/lần với liều lượng gồm 4 kg NPK, 1,2 kg urê và 0,5 kg kali clorua.
Thời điểm bón lý tưởng là vào buổi chiều mát, kết hợp tưới nước nhẹ để phân tan đều và tránh sốc rễ. Ngoài ra, nên bổ sung thêm phân hữu cơ hoai mục hoặc phân vi sinh định kỳ để cải tạo đất, tăng độ tơi xốp và giúp cây sinh trưởng bền vững.
4.2. Cách bón phân cho cây mới trồng
4.2.1. Lựa chọn loại NPK phù hợp
Cây mới trồng rất nhạy cảm với phân bón. Nên chọn loại có hàm lượng lân cao như NPK 16-16-8, 10-20-10, hoặc bổ sung TE để tăng cường sức chống chịu và ra rễ mạnh.
4.2.2. Cách bón để hạn chế sốc phân
- Bắt đầu bón sau trồng 7–10 ngày
- Hòa tan 5–10g NPK/lít nước, tưới cách gốc 5–10cm
- Lặp lại mỗi 10–15 ngày trong 1–2 tháng đầu
Bón sai khiến cây héo, rễ kém phát triển và dễ nhiễm nấm bệnh
4.3. Cách bón phân thúc cho cây
4.3.1. Khi nào cần bón thúc?
Bón thúc đúng lúc giúp cây đáp ứng đủ dinh dưỡng ở từng giai đoạn:
- Giai đoạn thân lá: NPK 30-10-10
- Chuẩn bị ra hoa: NPK 15-20-20
- Nuôi trái: NPK 12-12-17+TE
- Phục hồi sau thu hoạch: NPK 16-16-8
4.3.2. Cách bón và liều lượng phù hợp
Rau màu: Bón 2–3kg/100m², mỗi 7–10 ngày/lần
Cây ăn trái:
- Bón 300–800g/gốc tùy tuổi cây
- Chia 2–3 đợt/tháng trong thời kỳ nuôi quả
Cách bón phân NPK:
- Rải quanh tán cây hoặc bón theo rãnh
- Tưới nước ngay sau bón để phân tan và ngấm đều
- Tránh bón khi đất khô hạn hoặc thời tiết nắng gắt
Bón thúc sai cách có thể khiến cây “no giả” – lá xanh nhưng không ra hoa, không đậu quả.
5. Cách nhận biết rõ rệt nhất thời điểm cần bón phân
Để bón phân đạt hiệu quả, người trồng cần xác định đúng thời điểm cây cần dinh dưỡng. Dưới đây là ba dấu hiệu phổ biến giúp nhận biết khi nào nên áp dụng cách bón phân NPK hợp lý.
5.1. Nhận biết qua tình trạng sinh trưởng của cây
Khi cây phát triển chậm, đẻ nhánh kém hoặc thân yếu, đó là dấu hiệu cho thấy cây thiếu dưỡng chất. Cây có xu hướng chững lại và không tăng trưởng đều.
Giải pháp là sử dụng phân NPK có tỷ lệ đạm cao như NPK 30 10 10 để thúc cây phát triển nhanh hơn.
5.2. Nhận biết qua màu sắc lá và thân cây
Màu lá là dấu hiệu trực quan giúp phát hiện tình trạng thiếu chất:
- Lá vàng nhạt từ gốc lên là thiếu đạm
- Lá tím hoặc cây khó ra rễ là thiếu lân
- Mép lá cháy xém, lá rụng nhiều là thiếu kali
- Lá non bị xoăn là thiếu vi lượng
Cách bón phân NPK đúng thời điểm sẽ giúp phục hồi cây nhanh, cải thiện màu lá và sức sống.
5.3. Nhận biết qua hiện tượng thiếu hụt dinh dưỡng
Cây có thể biểu hiện thiếu dưỡng chất qua hoa và quả:
- Hoa rụng nhiều hoặc không đậu trái là thiếu kali và bo
- Trái nhỏ, dễ rụng là thiếu canxi và kali
- Cây ra hoa chậm hoặc hoa kém là thiếu lân
Tùy giai đoạn sinh trưởng nên chọn loại phân phù hợp. Ví dụ:
- Giai đoạn ra hoa nên dùng NPK 6 30 30
- Giai đoạn nuôi trái nên dùng NPK 12 12 17 có bổ sung TE
- Sau thu hoạch nên dùng NPK 16 16 8 để phục hồi cây
Gợi ý thêm
Bên cạnh quan sát biểu hiện thực tế, người trồng nên kết hợp với lịch sinh trưởng để điều chỉnh cách bón phân NPK hợp lý. Việc bón đúng thời điểm giúp cây phát triển đều, tăng năng suất và chất lượng nông sản.
6. Những câu hỏi thường gặp về cách bón phân NPK
Trong quá trình canh tác, nhiều bà con còn lúng túng khi áp dụng cách bón phân NPK cho từng loại cây. Dưới đây là hai câu hỏi phổ biến cùng hướng dẫn chi tiết.
6.1. Cách bón phân NPK cho cây chanh
Cây chanh là loại cây ăn trái lâu năm, có nhu cầu dinh dưỡng cao. Việc bón phân cần chia thành các giai đoạn rõ ràng để cây phát triển bền vững và cho năng suất ổn định.
Giai đoạn cây con và kiến thiết cơ bản
- Dùng NPK 20 20 15 hoặc 16 16 8
- Bón định kỳ mỗi tháng một lần
- Pha loãng với nước rồi tưới quanh gốc
- Kết hợp bón lót với phân chuồng hoai và vôi bột
Giai đoạn ra hoa và nuôi quả
- Trước khi ra hoa: dùng NPK 6 30 30 để kích thích ra hoa mạnh
- Giai đoạn nuôi quả: bón NPK 12 12 17 có bổ sung vi lượng
- Sau thu hoạch: bón NPK 16 16 8 để phục hồi bộ rễ và tán cây
Lưu ý: Không bón khi đất khô hạn hoặc trời nắng gắt. Thời điểm bón tốt nhất là vào sáng sớm hoặc chiều mát để cây hấp thu tốt hơn.
6.2. Cách bón phân NPK cho rau trồng trong thùng xốp
Rau trồng trong thùng xốp có lượng đất ít, nên cần áp dụng cách bón phân NPK hợp lý để tránh dư thừa, gây sốc phân và ảnh hưởng chất lượng rau.
Loại phân phù hợp
Nên chọn NPK 16 16 8 hoặc 20 20 15
Ưu tiên dạng tan chậm hoặc NPK hữu cơ để an toàn và dễ kiểm soát lượng phân
Cách bón hiệu quả
- Hòa tan phân với nước theo tỷ lệ 1 gam phân cho 1 lít nước
- Tưới quanh gốc rau 7 đến 10 ngày một lần
- Hoặc trộn cùng đất trước khi gieo trồng để làm phân lót
Lưu ý: Ngưng bón phân hoàn toàn trước khi thu hoạch 5 đến 7 ngày để tránh tồn dư phân bón, đảm bảo an toàn khi sử dụng.
Việc áp dụng đúng cách bón phân NPK là yếu tố then chốt giúp cây phát triển khỏe mạnh và tăng hiệu quả canh tác lâu dài. Nếu bạn muốn cải thiện năng suất và duy trì độ phì của đất, đừng bỏ qua những nguyên tắc quan trọng đã được chia sẻ. Đón đọc thêm nhiều kiến thức hữu ích tại SFARM Blog để chăm cây ngày một tốt hơn!
Xem thêm:
- Phân bón NPK là gì? Công dụng và cách dùng hiệu quả cho cây trồng.
- Phân bón vô cơ là gì? Phân loại, công dụng và cách dùng hiệu quả.
- Các loại phân hữu cơ, lợi ích, giá bán.
- Phân bón giá sỉ 12/03/2025: Bảng giá, nơi mua uy tín, giá tốt.
- Công ty phân bón nào uy tín? Cách lựa chọn công ty phân bón uy tín, chất lượng.
SFARM – Đặng Gia Trang vinh hạnh là nhà cung cấp tin cậy các sản phẩm vật tư nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh học của 1500 đại lý, cửa hàng trên toàn quốc. Mời quý khách liên hệ thông tin sau để đội ngũ SFARM có thể nhanh chóng hỗ trợ:
– Website: https://sfarm.vn/
– Hotline: 0902652099
– Zalo: CSKH SFARM – 0902652099
