Cách bấm ngọn cây là một kỹ thuật đơn giản nhưng đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng tán cây, giúp cây phát triển khoẻ, ra nhiều tược và hoa trái. Trong bài viết này, SFARM sẽ hướng dẫn bạn chi tiết cách bấm ngọn đúng chuẩn, sử dụng các sản phẩm phân hữu cơ để cây phục hồi nhanh và phát triển toàn diện.
1. Cách bấm ngọn cây là gì?
Cách bấm ngọn cây là kỹ thuật cắt bỏ phần ngọn sinh trưởng của cây bằng tay hoặc dụng cụ sắc bén. Việc này giúp cây ngừng phát triển chiều cao tại vị trí cắt, từ đó kích thích các chồi bên phát triển, tạo tán dày và đều.
Thông thường, thao tác bấm ngọn được thực hiện ở vị trí gần đốt lá hoặc đầu cành chính. Đây là nơi cây tập trung sinh trưởng. Khi ngọn bị cắt, cây sẽ chuyển hướng năng lượng vào các chồi bên, giúp tăng cường khả năng phân nhánh và ra hoa, kết trái nhiều hơn.
1.1. Lợi ích của việc bấm ngọn cây
Áp dụng đúng cách bấm ngọn cây mang lại nhiều lợi ích cho người trồng:
- Giúp cây phân nhánh mạnh, tăng diện tích tán lá, từ đó tăng khả năng quang hợp.
- Kích thích ra hoa, đậu trái, đặc biệt ở các cây thân thảo như cà chua, ớt, đậu cove…
- Tạo hình dáng đẹp, gọn gàng, đặc biệt quan trọng với cây trồng làm cảnh.
- Tăng năng suất, giúp cây tập trung dinh dưỡng vào các bộ phận có ích như hoa và trái.
1.2. Thời điểm bấm ngọn thích hợp
Thời điểm thực hiện cách bấm ngọn cây có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả kỹ thuật này. Thông thường, nên bấm khi cây đã phát triển ổn định, có từ 3–5 cặp lá thật hoặc đạt chiều cao khoảng 10–15cm. Đây là giai đoạn cây bắt đầu phân hóa mầm nhánh và có khả năng phục hồi tốt sau khi bị cắt đỉnh sinh trưởng.
Đối với hoa nở vào mùa thu như cúc, dạ yến thảo nên bấm định kỳ từ đầu xuân đến giữa mùa hè (khoảng tháng 6 – 7). Với cây rau, nên bấm khi cây đã đủ lớn nhưng chưa quá cao, tránh ảnh hưởng đến khả năng ra hoa – kết trái.
Việc chọn đúng thời điểm giúp cách bấm ngọn cây phát huy tối đa hiệu quả mà không ảnh hưởng đến sự phát triển tự nhiên của cây.
2. Dụng cụ và cách thực hiện
Để bấm ngọn chính xác và an toàn cho cây, người làm vườn cần chuẩn bị một số dụng cụ cơ bản, tùy theo đặc điểm của cây:
- Bằng tay: Dùng ngón cái và ngón trỏ ngắt nhẹ phần chồi ngọn. Phương pháp này phù hợp với cây thân mềm, kích thước nhỏ như rau thơm, hoa cúc mini…
- Dụng cụ cắt: Kéo, kéo tỉa bonsai, kéo cắt cành. Thích hợp cho cây thân cứng, nhiều cành hoặc khi cần thao tác chính xác, nhanh gọn.
Cách thực hiện như sau:
- Xác định vị trí cần bấm: Thường là phần đỉnh sinh trưởng hoặc ngọn nhánh chính.
- Dùng kéo hoặc ngón tay kẹp sát vào phần ngọn, cắt/bấm dứt khoát.
- Sau khi bấm, giữ cho vết cắt khô ráo, tránh để nước đọng gây thối ngọn.
Lưu ý: Nên tránh làm dập mô thực vật khi thao tác, nhằm hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn và giúp cây phục hồi nhanh chóng.
3. Những loại cây nên bấm ngọn
Không phải loại cây nào cũng thích hợp để bấm ngọn. Dưới đây là các nhóm cây điển hình thường được áp dụng cách bấm ngọn cây.
3.1. Các loại rau gia vị
Nhóm rau gia vị là đối tượng phù hợp nhất để bấm ngọn, giúp cây mọc rậm, tăng lượng lá sử dụng:
- Húng quế: Bấm thường xuyên để ngăn cây trổ hoa sớm, duy trì lá non.
- Bạc hà, ngò rí, hương thảo: Kích thích cây ra nhánh đều, thu hoạch lá thuận tiện.
- Tía tô: Ra tán dày, giảm hiện tượng cao vống và ra hoa sớm
Việc bấm ngọn giúp rau ra nhiều nhánh, lá mềm và đậm hương hơn. Ngoài ra còn kéo dài thời gian thu hoạch, tăng sản lượng.
3.2. Hoa chậu, hoa cắt cành
Các loại hoa có tán bụi, thân mềm cũng phản ứng tốt khi bấm ngọn:
- Cúc, dạ yến thảo, dừa cạn: Việc bấm ngọn giúp cây tăng số lượng hoa, nở rộ đồng đều.
- Cẩm chướng, hoa sao, hoa đồng tiền: Giúp hạn chế tình trạng cây mọc cao lệch, tạo dáng tròn đều và cân đối.
- Thanh tú: Kích thích các chồi bên phát triển mạnh, cho tán xanh mượt và hoa nhiều hơn.
Bấm ngọn giúp cây hoa phát triển đều, tán tròn đẹp và ra hoa đồng loạt. Đây là kỹ thuật quan trọng với hoa trồng trong chậu hoặc làm hoa cắt cành.
3.3. Cây ăn trái và rau màu
Một số cây ăn trái, rau quả cũng hưởng lợi rõ rệt khi được bấm ngọn:
- Cà chua: Bấm chồi nách tại các điểm giao nhau giữa cành chính và cành bên để tập trung dinh dưỡng vào việc nuôi trái.
- Ớt, đậu bắp: Kích thích ra nhánh thứ cấp, tăng số lượng hoa và trái.
- Dưa leo, đậu cove: Giúp kiểm soát hướng phát triển, hạn chế che tán lẫn nhau.
Kỹ thuật bấm ngọn giúp cây hạn chế phát triển thân chính, tập trung dưỡng chất nuôi hoa và trái. Đồng thời kích thích ra nhiều nhánh cấp 1, cấp 2 để tăng năng suất.
4. Những loại cây không nên bấm ngọn
Bên cạnh những cây có lợi, vẫn có những loại cây trồng không nên áp dụng cách bấm ngọn cây để tránh ảnh hưởng năng suất.
4.1. Cây thân hành và thân củ
Những cây này chủ yếu phát triển phần thân rễ dưới đất, không cần điều chỉnh tán:
- Cà rốt, củ cải, hành, tỏi: Không cần bấm ngọn, vì có thể ảnh hưởng đến sự tích lũy dinh dưỡng ở củ.
- Khoai tây: Không thực hiện bấm ngọn để tránh ảnh hưởng đến quá trình tạo củ.
Đây là nhóm cây tập trung tích lũy dinh dưỡng ở củ. Nếu bấm ngọn, cây sẽ mất đi phần sinh trưởng quan trọng, giảm năng suất củ rõ rệt.
4.2. Cây cho hoa một lần
Một số cây ra hoa một lần duy nhất, nếu bấm ngọn sẽ làm mất cơ hội ra hoa:
- Lay ơn, huệ ta, hoa loa kèn: Các loài này có cấu trúc ra hoa đơn đỉnh, bấm ngọn sẽ làm gián đoạn quá trình hình thành nụ.
- Mào gà, hướng dương: Thường chỉ ra một chồi hoa chính, bấm sẽ gây thiệt hại.
Với các cây chỉ ra hoa một lần, nên để cây phát triển tự nhiên, không can thiệp vào ngọn. Việc bấm sai thời điểm có thể khiến cây không thể ra hoa trong mùa vụ.
4.3. Cây có cấu trúc hoa đặc biệt
Với những cây hoa thân thảo lâu năm có cấu trúc hoa phức tạp, bấm ngọn có thể làm sai lệch phát triển tự nhiên:
- Diên vĩ, mẫu đơn, cẩm tú cầu, huệ tây: Các loài này thường tập trung nụ hoa ở đầu ngọn, không nên bấm để tránh mất hoa chính.
- Thanh tú, thược dược, lay ơn: Ra hoa theo cụm hoặc trên thân chính, không cần điều chỉnh tán bằng cách bấm ngọn.
Đối với nhóm cây này, nụ hoa thường chỉ hình thành trên đỉnh thân hoặc một số vị trí cố định. Nếu can thiệp bằng cách bấm ngọn, cây có thể mất nụ chính, làm giảm giá trị thẩm mỹ và sản lượng hoa.
5. Một số lưu ý khi bấm ngọn cây trồng
Áp dụng cách bấm ngọn cây hiệu quả đòi hỏi người trồng phải chú ý thời điểm, chế độ chăm sóc và tần suất thực hiện.
5.1. Không bấm quá sớm hoặc quá muộn
Nếu bạn bấm ngọn quá sớm, khi cây chưa đủ sức phát triển, sẽ dễ khiến cây bị chột, kém phục hồi. Ngược lại, nếu bấm quá muộn – lúc cây đã ra nụ hoặc bắt đầu phân hóa mầm hoa – thì hiệu quả hầu như không còn.
Tốt nhất bạn nên theo dõi sát giai đoạn sinh trưởng của từng loại cây để canh thời điểm bấm hợp lý. Tránh bấm khi cây còn non, đặc biệt dưới 3 cặp lá thật, vì lúc này cây chưa ổn định, rất dễ bị sốc sinh trưởng. Thời điểm lý tưởng để bấm là khi cây đang phát triển thân – lá mạnh, chưa phân hóa mầm hoa và có khả năng phục hồi nhanh.
5.2. Duy trì chế độ dinh dưỡng
Sau khi bấm ngọn, cây cần nhiều dưỡng chất để phục hồi và ra nhánh mới. Nên bổ sung:
- Phân hữu cơ hoai mục: Cung cấp dưỡng chất bền vững.
- Phân trùn quế: Giúp cải thiện cấu trúc đất, kích thích rễ và mầm chồi.
- Phân vi sinh hoặc dịch chuối: Cung cấp vi lượng cần thiết cho giai đoạn phục hồi.
Không nên để cây thiếu nước hoặc thiếu khoáng trong giai đoạn sau khi bấm.
5.3. Không bấm liên tục
Người trồng nên thực hiện mỗi đợt bấm ngọn cách nhau từ 2–3 tuần, tùy theo tốc độ phát triển của từng loại cây. Nếu bấm quá dày, cây sẽ không kịp tái tạo tán mới, dễ bị suy kiệt và giảm khả năng ra hoa, kết trái.
Trước khi tiến hành lần bấm tiếp theo, người trồng cần quan sát kỹ tình trạng cây – đặc biệt là khả năng phục hồi sau lần bấm trước. Trong một đợt sinh trưởng, chỉ nên bấm từ 1–2 lần. Sau đó, cần để cây phát triển ổn định rồi mới tiếp tục can thiệp.
6. Một số câu hỏi thường gặp
6.1. Có cần dùng kéo chuyên dụng không?
Không nên. Cây mới trồng đang trong giai đoạn phục hồi bộ rễ. Nếu tiến hành bấm ngọn lúc này, cây dễ bị sốc sinh trưởng và chậm phát triển. Người trồng chỉ nên bấm khi cây đã ổn định, ra lá thật và có dấu hiệu phát triển khỏe mạnh.
6.2. Sau khi bấm ngọn có cần bón phân ngay?
Việc bón phân sau khi bấm ngọn phụ thuộc vào loại cây, điều kiện chăm sóc và thời tiết. Thông thường, sau khoảng 5–10 ngày, cây sẽ bắt đầu ra chồi mới. Với các loại cây thân mềm như rau thơm, thời gian này có thể ngắn hơn. Người trồng nên theo dõi kỹ để điều chỉnh phân bón phù hợp, tránh bón quá sớm khi cây chưa phục hồi.
6.3. Cách bấm ngọn cây có áp dụng được cho cây bonsai?
Có. Bấm ngọn là kỹ thuật được áp dụng phổ biến trong chăm sóc bonsai. Khi thực hiện đúng thời điểm, kỹ thuật này giúp cây ra nhiều chồi, tăng số lượng hoa và quả, đồng thời định hình dáng thế mong muốn. Tuy nhiên, nếu bấm khi cây đang trổ hoa, hiệu quả thẩm mỹ và năng suất có thể bị giảm rõ rệt.
Cách bấm ngọn cây đúng kỹ thuật không chỉ giúp cây phát triển khỏe mà còn thúc đẩy ra tược, dày tán và nhiều hoa trái. Hãy áp dụng đều đặn và đúng thời điểm để đạt hiệu quả chăm cây tối ưu. Khám phá thêm nhiều bí quyết làm vườn tại SFARM Blog và lựa chọn sản phẩm hữu cơ chất lượng từ SFARM cho khu vườn xanh khỏe mỗi ngày.
Xem thêm:
- Phân hữu cơ dùng để bón lót hay bón thúc cho cây trồng?
- Phân trùn quế và phân bò: Đâu là lựa chọn tối ưu?
- Các loại phân bón thường dùng hiện nay và công dụng của chúng
- Thành phần dinh dưỡng phân trùn quế có gì?
- Phân trùn quế viên nén là gì? Hiệu quả và cách sử dụng
SFARM – Đặng Gia Trang vinh hạnh là nhà cung cấp tin cậy các sản phẩm vật tư nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh học của 1500 đại lý, cửa hàng trên toàn quốc. Mời quý khách liên hệ thông tin sau để đội ngũ SFARM có thể nhanh chóng hỗ trợ:
– Website: https://sfarm.vn/
– Hotline: 0902652099
– Zalo: CSKH SFARM – 0902652099
