Bệnh rụng đốt trên cây tiêu là một trong những nguyên nhân chính khiến năng suất và tuổi thọ vườn tiêu sụt giảm nghiêm trọng. Đặc biệt, khi không phát hiện và xử lý kịp thời, bệnh sẽ lan rộng, làm cây tiêu héo khô dần, mất sức sống. Bài viết dưới đây của SFARM sẽ giúp bà con nhận biết sớm dấu hiệu bệnh rụng đốt, nắm được nguyên nhân gây bệnh và áp dụng các chế phẩm sinh hoc (Trichoderma, EM,..) an toàn cho cây trồng, góp phần bảo vệ vườn tiêu khỏe mạnh và đạt năng suất ổn định.
1. Bệnh rụng đốt trên cây tiêu là gì?
Bệnh rụng đốt trên cây tiêu là một dạng bệnh hại phổ biến, gây rụng các đốt thân giữa chừng, làm cây còi cọc và chết dần. Đây là hiện tượng dễ bắt gặp ở nhiều vùng trồng tiêu trọng điểm như Tây Nguyên, Đông Nam Bộ…
Nhiều người trồng tiêu thường nhầm lẫn giữa bệnh rụng đốt với bệnh chết nhanh. Tuy có một số biểu hiện tương tự, nhưng nguyên nhân, tốc độ lây lan và cách xử lý lại hoàn toàn khác nhau. Việc phân biệt đúng bệnh là yếu tố then chốt để xử lý hiệu quả.
2. Dấu hiệu nhận biết sớm bệnh rụng đốt trên cây tiêu
Phát hiện sớm bệnh rụng đốt trên cây tiêu sẽ giúp người trồng kịp thời xử lý, giảm thiểu thiệt hại và tránh lây lan diện rộng. Bệnh không chỉ biểu hiện rõ trên lá và thân mà còn thể hiện rõ ràng ở phần rễ và gốc nếu quan sát kỹ. Những dấu hiệu như lá vàng mép, thân rụng đốt giữa và gốc có mùi hôi nhẹ là các cảnh báo điển hình của bệnh rụng đốt trên cây tiêu, rất cần được chú ý ngay từ giai đoạn đầu.
2.1 Trên lá
Lá tiêu bắt đầu mất màu từ mép lá, sau đó vàng nhạt dần rồi rụng. Vùng bị bệnh thường mất diệp lục rõ rệt, dễ quan sát trên các lá già gần gốc.
2.2 Trên đốt thân
Cây có biểu hiện rụng đốt bất thường giữa thân, đỉnh tiêu bị rút ngọn như bị cắt lìa. Các đốt dưới gốc vẫn còn xanh, gây nhầm lẫn nếu không quan sát kỹ.
2.3 Quan sát gốc, rễ:
Rễ tiêu bị thối, xơ xác, khi nhổ dễ bật lên. Đất quanh gốc thường ẩm kéo dài, có mùi hôi nhẹ – dấu hiệu điển hình cho thấy cây tiêu đang bị bệnh rụng đốt.
3. Nguyên nhân gây bệnh rụng đốt – không chỉ do nấm
Không ít người lầm tưởng rằng bệnh rụng đốt trên cây tiêu chỉ xuất phát từ nấm, nhưng thực tế còn do nhiều yếu tố liên quan đến đất trồng, điều kiện môi trường và cách chăm sóc. Khi đất không được cải tạo định kỳ, tầng canh tác kém hoặc việc bón phân – tưới nước chưa hợp lý, cây rất dễ mất sức đề kháng. Đây chính là điều kiện thuận lợi để các tác nhân gây bệnh rụng đốt trên cây tiêu phát triển và lây lan nhanh chóng trong vườn.
3.1 Tác nhân gây bệnh
Nấm Phytophthora và Fusarium là hai nguyên nhân chính khiến bệnh rụng đốt trên cây tiêu bùng phát, đặc biệt trong mùa mưa ẩm hoặc đất kém thoát nước.
3.2 Điều kiện thuận lợi
Đất úng nước, tầng canh tác nông hoặc bị nén chặt khiến rễ ngạt khí, tạo môi trường lý tưởng cho nấm phát triển và tấn công rễ.
3.3 Tác động từ chăm sóc sai kỹ thuật:
Việc bón phân hóa học kéo dài, lạm dụng thuốc trừ bệnh hoặc không cải tạo đất định kỳ khiến cây mất sức đề kháng, dễ nhiễm bệnh rụng đốt hơn.
4. Ảnh hưởng của bệnh rụng đốt đến năng suất vườn tiêu
Khi mắc bệnh, cây tiêu dễ bị chết gốc, khả năng nuôi trái giảm rõ rệt. Mặc dù ban đầu chỉ ảnh hưởng nhẹ, nhưng nếu không xử lý dứt điểm, sau 2–3 năm vườn tiêu có thể mất trắng.
Cây nhiễm bệnh sẽ chậm phục hồi, đâm chồi kém. Vết bệnh tái phát dễ dàng vào vụ sau nếu rễ không được xử lý sạch. Bệnh kéo dài cũng làm giảm tuổi thọ vườn và gây khó khăn trong tái canh.
5. Cách xử lý bệnh rụng đốt theo quy trình 3 bước (ưu tiên sinh học)
Việc xử lý bệnh rụng đốt trên cây tiêu đòi hỏi một quy trình bài bản, ưu tiên hướng sinh học để vừa kiểm soát nấm hiệu quả vừa bảo vệ môi trường đất lâu dài. Quy trình gồm ba bước: cắt bỏ phần nhiễm bệnh, xử lý gốc bằng chế phẩm sinh học và bổ sung dinh dưỡng để cây hồi phục. Khi thực hiện đúng cách, không chỉ giúp kiểm soát bệnh rụng đốt trên cây tiêu mà còn tăng sức đề kháng cho cây ở những mùa vụ tiếp theo.
5.1 Cắt tỉa – tiêu hủy bộ phận nhiễm bệnh
Ngay khi phát hiện đốt bị rụng, nên tiến hành cắt bỏ cành nhiễm bệnh. Các đoạn tiêu bị bệnh cần được đem đốt hoặc chôn sau khi xử lý bằng vôi và chế phẩm EM để hạn chế nguồn lây lan.
5.2 Xử lý gốc và rễ bằng chế phẩm sinh học
Dùng chế phẩm Trichoderma hoặc EM gốc pha nồng độ cao, phun và tưới trực tiếp vào gốc. Mỗi lần cách nhau 7 ngày, thực hiện liên tục 3 đợt giúp kiểm soát nấm hiệu quả, phục hồi hệ vi sinh có lợi cho đất.
5.3 Bổ sung dinh dưỡng để cây phục hồi
Sau khi xử lý bệnh, nên bón bổ sung phân hữu cơ vi sinh, kết hợp trung – vi lượng và acid amin giúp cây nhanh hồi phục rễ, tái tạo đọt và tăng đề kháng tự nhiên.
6. Cách phòng bệnh rụng đốt: chăm cây khỏe là gốc
Phòng hơn chữa luôn là nguyên tắc quan trọng trong canh tác bền vững, đặc biệt với những bệnh dễ tái phát như bệnh rụng đốt trên cây tiêu. Để cây luôn khỏe mạnh và ít bị sâu bệnh, cần chú trọng cải tạo đất, tưới tiêu hợp lý và ưu tiên dùng phân hữu cơ kết hợp vi sinh có lợi. Việc duy trì điều kiện sinh trưởng ổn định sẽ giúp hạn chế tối đa nguy cơ phát sinh bệnh rụng đốt trên cây tiêu và các loại nấm hại khác.
6.1 Cải tạo đất định kỳ
Đất phải tơi xốp, thoát nước tốt. Có thể rải vôi, trộn phân hữu cơ và bổ sung Trichoderma để tái tạo hệ vi sinh vật có lợi trong đất.
6.2 Hạn chế dùng phân – thuốc hóa học
Không lạm dụng phân bón hóa học hoặc thuốc trừ nấm liên tục, dễ làm đất chai cứng, cây mất cân bằng dinh dưỡng và yếu dần.
6.3 Tưới tiêu hợp lý
Không để gốc tiêu luôn ẩm, nhất là mùa mưa. Ưu tiên tưới nhỏ giọt hoặc luân phiên khô – ẩm giúp rễ phát triển khỏe mạnh, hạn chế bệnh.
6.4 Bón phân hữu cơ và Trichoderma định kỳ
Mỗi năm nên bón phân hữu cơ hoai mục 1–2 lần, kết hợp nấm đối kháng Trichoderma để phòng bệnh từ gốc, giúp cây bền vững lâu dài.
7. Câu hỏi thường gặp về bệnh rụng đốt trên cây tiêu
7.1 Rụng đốt có phải là chết nhanh không?
Không. Rụng đốt là hiện tượng cây tiêu rụng từng đoạn thân từ giữa trở lên, còn chết nhanh thường xảy ra toàn thân, cây đổ ngã và chết chỉ sau vài ngày.
7.2 Có thể trị bệnh rụng đốt bằng biện pháp sinh học không?
Hoàn toàn có thể. Việc sử dụng Trichoderma, EM, kết hợp bón hữu cơ giúp phục hồi đất và giảm nấm bệnh lâu dài.
7.3 Bao lâu thì cây tiêu phục hồi sau khi xử lý bệnh?
Nếu phát hiện sớm và xử lý đúng quy trình, cây có thể hồi phục từ 1–2 tháng, tái sinh đọt và ra hoa lại sau vụ sau.
7.4 Có thể phòng bệnh rụng đốt từ giai đoạn cây còn nhỏ không?
Nên bắt đầu phòng bệnh từ sớm bằng cách chăm sóc gốc khỏe, cải tạo đất và sử dụng nấm đối kháng định kỳ để phòng ngừa từ nền đất.
Việc phát hiện sớm và áp dụng kỹ thuật xử lý kịp thời sẽ giúp kiểm soát bệnh rụng đốt trên cây tiêu hiệu quả, hạn chế tổn thất và phục hồi vườn tiêu nhanh chóng. Bà con đừng quên theo dõi SFARM Blog để cập nhật thêm nhiều kiến thức hữu ích trong chăm sóc cây tiêu và các loại cây trồng khác!
Xem thêm:
- Để Sản Xuất Hồ Tiêu Bền Vững
- Thu tiền tỉ từ trồng hồ tiêu sử dụng phân bón hữu cơ
- Giải Pháp Ngừa Bệnh Và Canh Tác Hồ Tiêu Bền Vững
- Đề Phòng Tuyến Trùng Khi Trồng Hồ Tiêu
- Chăm Sóc Tiêu Kinh Doanh Đơn Giản, Hiệu Quả, Năng Suất
SFARM- Đặng Gia Trang vinh hạnh là nhà cung cấp tin cậy các sản phẩm vật tư nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh học của 1500 đại lý, cửa hàng trên toàn quốc. Mời quý khách liên hệ thông tin sau để đội ngũ SFARM có thể nhanh chóng hỗ trợ:
– Website: https://sfarm.vn/
– Hotline: 0902652099
– Zalo: CSKH SFARM – 0902652099
