Trong bối cảnh nông nghiệp hiện đại hướng đến tính bền vững, than sinh học cho cây đang trở thành một trong những giải pháp được quan tâm hàng đầu nhờ khả năng cải thiện đất, giữ ẩm và giảm thiểu sâu bệnh hiệu quả. Tại Việt Nam, trấu hun SFARM – một dạng than sinh học cho cây từ vỏ trấu – đang được ứng dụng rộng rãi trong mô hình canh tác hữu cơ nhờ tính ổn định, an toàn và hiệu quả rõ rệt. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm, tác động, ứng dụng và cách sử dụng than sinh học cho cây một cách thiết thực và hiệu quả nhất.
1. Than sinh học cho cây là gì?
Than sinh học cho cây là chìa khóa cho nông nghiệp hiện đại, giúp cải thiện độ phì nhiêu đất và lưu trữ carbon lâu dài. Sản phẩm này không chỉ tăng năng suất cây trồng mà còn góp phần vào canh tác xanh, giảm tác động của biến đổi khí hậu. Trấu hun SFARM là than sinh học với khả năng cải tạo đất, hỗ trợ nông nghiệp hữu cơ hiệu quả.
1.1. Khái niệm và nguồn gốc của than sinh học
Than sinh học (Biochar) là sản phẩm từ quá trình nhiệt phân sinh khối như vỏ trấu, rơm rạ, gỗ trong điều kiện thiếu oxy ở 350-700°C. Xuất phát từ đất “terra preta” ở Amazon là loại đất màu mỡ nhân tạo do người bản địa Amazon tạo ra từ hàng ngàn năm trước. Nó chứa than sinh học, phân hữu cơ và chất thải sinh hoạt, giúp cải thiện độ phì nhiêu, giữ ẩm và duy trì vi sinh vật có lợi trong đất, mang lại năng suất cao hơn cho cây trồng.
1.2. Quá trình sản xuất than sinh học
Than sinh học cho cây được tạo qua nhiệt phân nhanh hoặc chậm, sử dụng lò kín hoặc hệ thống khí hóa, loại bỏ khí dễ bay hơi, để lại carbon xốp. Quy trình này sản xuất khí syngas làm năng lượng sạch, trong khi than sinh học Biochar, như trấu hun SFARM, là sản phẩm phụ chất lượng cao, phù hợp cho nông nghiệp.
1.3. Đặc điểm vật lý – hóa học nổi bật
Bài viết “Than sinh học và những tác động đối với sức khỏe của đất” của Vũ Thùy Dương và cộng sự (2018) từ Trung tâm Công nghệ sinh học TP Hồ Chí Minh cho biết rằng: Than sinh học cho cây có cấu trúc xốp, diện tích bề mặt lớn (200-300 m²/g), pH cao (10-12), chứa 79.6% carbon và khoáng chất như kali, silica. Sản phẩm hỗ trợ giữ nước, dinh dưỡng và tăng hoạt động vi sinh vật, giúp cây trồng phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trên đất nghèo dinh dưỡng.
2. Ứng dụng và tác động của than sinh học cho cây trong nông nghiệp
Than sinh học cho cây mang lại nhiều lợi ích vượt trội, từ cải thiện đất đến tăng năng suất cây trồng. Đây là giải pháp bền vững, giúp nông dân tối ưu hóa canh tác, giảm phụ thuộc vào phân bón hóa học và bảo vệ môi trường.
2.1. Cải thiện kết cấu đất và giữ ẩm hiệu quả
Bài viết “Than sinh học và những tác động đối với sức khỏe của đất” được đăng từ Trung tâm Công nghệ sinh học TP Hồ Chí Minh đã chỉ ra rằng than sinh học có cấu trúc tổ ong vi mô, giúp đất tơi xốp, tăng độ thoáng khí và giữ nước, đặc biệt trên đất cát hoặc khô hạn. Bón 1.5 tấn/ha than sinh học cho cây tăng khả năng giữ nước 20-130%, hỗ trợ cây trồng phát triển mạnh, giảm nhu cầu tưới tiêu trong mùa khô.
2.2. Tăng khả năng giữ – cung cấp dinh dưỡng cho cây
Than sinh học cho cây hoạt động như “bể chứa” vi mô, giữ các ion dinh dưỡng như N, P, K, giảm rửa trôi sau mưa lớn. Điều này giúp cây hấp thu dinh dưỡng ổn định, tăng hiệu quả sử dụng phân bón, nâng cao năng suất cây trồng và tiết kiệm chi phí canh tác.
2.3. Giảm thiểu sâu bệnh và nâng cao sức đề kháng cây trồng
Than sinh học Biochar tăng mật độ vi sinh vật có lợi, ức chế nấm và vi khuẩn gây hại trong đất. Bón than sinh học cho cây giảm mầm bệnh, thay thế thuốc hóa học, hỗ trợ nông nghiệp hữu cơ an toàn, giúp cây trồng khỏe mạnh và tăng sức đề kháng tự nhiên.
2.4. Cân bằng hệ vi sinh vật đất và pH vùng rễ
Than sinh học cho cây trung hòa độ chua đất nhờ pH cao và tro chứa muối cacbonat. Sản phẩm tạo môi trường lý tưởng cho vi sinh vật cố định đạm, phân giải lân, nâng cao sức khỏe đất, giúp cây trồng phát triển bền vững và năng suất cao hơn.
2.5. Giảm xói mòn và nâng cao hiệu suất sử dụng phân bón
Than sinh học Biochar giảm rửa trôi dinh dưỡng như NH4+, NO3-, tăng khả năng trao đổi CEC (Cation Exchange Capacity) – trao đổi cation – là chỉ số thể hiện khả năng của đất giữ và cung cấp các ion dinh dưỡng (như Ca²⁺, Mg²⁺, K⁺, Na⁺…) cho cây trồng. lên 50%. Bón 5-10 tấn/ha than sinh học cho cây kết hợp phân bón tăng năng suất lúa, lạc 17-60% so với đối chứng, đồng thời giảm xói mòn đất hiệu quả.
3. Tác dụng của than sinh học trên đất đỏ bazan
Than sinh học cho cây là giải pháp lý tưởng cho đất đỏ bazan, khắc phục hạn chế về độ phì và giữ nước. Sản phẩm mang lại hiệu quả rõ rệt trên các loại cây công nghiệp, hỗ trợ nông dân tối ưu hóa canh tác.
3.1. Đặc trưng đất đỏ bazan và thách thức trong canh tác
Đất đỏ bazan giàu dinh dưỡng nhưng dễ bị rửa trôi, độ chua cao (pH 4-5), và thiếu nước trong mùa khô. Than sinh học cho cây, như trấu hun SFARM, giúp giải quyết các thách thức này, cải thiện đất và hỗ trợ canh tác hiệu quả cho cây công nghiệp như cà phê, hồ tiêu.
3.2. Than sinh học giúp cải thiện độ thoáng – giữ nước của đất bazan
Than sinh học Biochar tăng độ tơi xốp, giữ nước trên đất bazan nhờ cấu trúc xốp và diện tích bề mặt lớn. Bón 0.3-3 kg/m² than sinh học cho cây cải thiện độ ẩm, giúp rễ cây phát triển tốt, giảm nhu cầu tưới nước trong mùa khô khắc nghiệt.
3.3. Vai trò trong ổn định pH và tăng khả năng trao đổi cation
Than sinh học cho cây trung hòa độ chua đất bazan, tăng pH lên 1.2 đơn vị, cải thiện trao đổi cation (Ca, K, Mg). Điều này giúp đất phì nhiêu hơn, hỗ trợ cây trồng hấp thu dinh dưỡng hiệu quả, đặc biệt trên đất có độ chua cao như bazan.
3.4. Hiệu quả thực tế trên cây công nghiệp: cà phê, hồ tiêu, điều…
Bón 6-18 tấn/ha than sinh học Biochar trên đất bazan tăng năng suất cà phê, hồ tiêu, điều 20-45%. Than sinh học cho cây kết hợp phân chuồng giúp cây cà phê tăng tỷ lệ đậu quả, sinh khối vượt trội, mang lại lợi ích kinh tế rõ rệt cho nông dân.
4. Hiệu quả môi trường và tính bền vững của than sinh học
Than sinh học cho cây không chỉ cải thiện đất mà còn góp phần bảo vệ môi trường. Đây là công cụ chiến lược trong phát triển nông nghiệp xanh, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và tái chế chất thải hiệu quả.
4.1. Than sinh học như bể lưu giữ carbon lâu dài
Than sinh học Biochar lưu trữ carbon ổn định trong đất hàng trăm năm, giảm phát thải CO2. Bón 20g/kg đất than sinh học cho cây giảm 50-80% khí N2O, CH4, góp phần chống biến đổi khí hậu, phù hợp với các chương trình khử carbon toàn cầu.
4.2. Hỗ trợ tái chế phụ phẩm nông – lâm nghiệp
Than sinh học cho cây tận dụng phế phẩm như vỏ trấu, rơm rạ, bã mía, giảm ô nhiễm từ đốt bỏ chất thải. Trấu hun SFARM là ví dụ điển hình, tạo giá trị gia tăng cho nông dân, đồng thời giảm thiểu chất thải nông nghiệp hiệu quả.
4.3. Giảm phát thải khí nhà kính
Than sinh học giảm phát thải N2O, CH4 từ đất nông nghiệp, đặc biệt trong canh tác lúa nước. Bón than sinh học cho cây giảm 50% khí N2O trên đậu tương, 80% trên cỏ, hỗ trợ môi trường xanh, hạn chế hiệu ứng nhà kính.
4.4. Ứng dụng trong xử lý nước – cải thiện chất lượng nước tưới
Than sinh học cho cây hấp phụ kim loại nặng, thuốc trừ sâu, ngăn rò rỉ vào mạch nước ngầm. Sản phẩm còn dùng trong hệ thống lọc nước thải sinh học tại trang trại, đảm bảo nước tưới sạch, an toàn cho cây trồng và môi trường.
5. Hướng dẫn sử dụng than sinh học cho cây hiệu quả
Than sinh học cho cây cần được sử dụng đúng cách để tối ưu hiệu quả. Hướng dẫn dưới đây giúp nông dân áp dụng hiệu quả trong canh tác, từ cải tạo đất đến tăng năng suất cây trồng.
5.1. Cách phối trộn than sinh học vào đất và giá thể
Trộn than sinh học Biochar với đất hoặc giá thể (tỷ lệ 10-20%) để tăng độ tơi xốp, giữ ẩm. Than sinh học cho cây như trấu hun SFARM, phù hợp cho lan, rau mầm, cây ăn trái, nên trộn trước khi trồng 1-2 tuần để đất hấp thu dinh dưỡng tối ưu.
5.2. Liều lượng và thời điểm bón phù hợp theo từng loại cây
Bón 0.3-3 kg/m² than sinh học cho cây vào đầu mùa vụ hoặc khi cải tạo đất. Cây công nghiệp như cà phê, hồ tiêu cần 6-18 tấn/ha, kết hợp phân hữu cơ để tăng năng suất và cải thiện đất bền vững.
5.3. Kết hợp với phân bón hữu cơ – vi sinh để tăng hiệu quả
Kết hợp than sinh học Biochar với phân hữu cơ hoặc vi sinh giúp tăng độ phì nhiêu, kích thích vi sinh vật cố định đạm. Than sinh học cho cây nâng cao hiệu quả phân bón, giảm lượng bón hóa học, tiết kiệm chi phí canh tác.
5.4. Lưu ý khi chọn mua và sử dụng than sinh học
Chọn than sinh học cho cây từ nguồn nguyên liệu sạch, không chứa kim loại nặng. Kiểm tra pH, độ xốp, và đảm bảo sản phẩm được sản xuất từ nhiệt phân yếm khí để đạt chất lượng cao, phù hợp với từng loại đất và cây trồng.
6. Câu hỏi thường gặp
Than sinh học cho cây ngày càng phổ biến, nhưng vẫn còn nhiều thắc mắc về cách sử dụng và lợi ích. Dưới đây là giải đáp chi tiết, giúp nông dân áp dụng hiệu quả trong canh tác thực tế.
6.1. Than sinh học có dùng cho cây ăn trái và hoa màu không?
Có, than sinh học Biochar phù hợp cho cây ăn trái (cam, bưởi) và hoa màu (cà chua, dưa). Than sinh học cho cây tăng năng suất, cải thiện đất, giữ dinh dưỡng hiệu quả, giúp cây phát triển khỏe mạnh và bền vững.
6.2. Than sinh học có phù hợp với đất nghèo dinh dưỡng không?
Than sinh học cho cây rất hiệu quả trên đất nghèo dinh dưỡng như đất cát, đất bạc màu. Sản phẩm tăng khả năng giữ nước, dinh dưỡng, giúp cây phát triển tốt hơn, đặc biệt ở vùng khô hạn hoặc đất thoái hóa.
6.3. Bao lâu cần bón lại than sinh học cho đất?
Than sinh học tồn tại trong đất hàng trăm năm, nên chỉ cần bón 1 lần mỗi 2-3 năm. Than sinh học cho cây duy trì hiệu quả lâu dài, đặc biệt trên đất bazan, giúp tiết kiệm chi phí canh tác.
6.4. Nông hộ nhỏ lẻ có thể tự làm than sinh học không?
Nông hộ có thể tự sản xuất than sinh học cho cây bằng lò nhiệt phân đơn giản, sử dụng vỏ trấu, rơm rạ. Tuy nhiên, cần đảm bảo điều kiện yếm khí để tạo sản phẩm chất lượng, phù hợp cho canh tác quy mô nhỏ.
Với khả năng cải tạo đất, giữ ẩm, hỗ trợ hệ vi sinh và giảm phát thải khí nhà kính, than sinh học cho cây là giải pháp toàn diện trong nông nghiệp bền vững. Đặc biệt, trên các vùng đất đỏ bazan hoặc đất bạc màu, việc ứng dụng đúng cách có thể mang lại sự khác biệt rõ rệt về năng suất và chất lượng cây trồng. Để tìm hiểu chi tiết hơn và lựa chọn sản phẩm phù hợp như trấu hun SFARM, bạn có thể truy cập SFARM Blog – nơi cập nhật kiến thức và kinh nghiệm thực tiễn về nông nghiệp sạch.
Xem thêm:
- Than sinh học từ mùn cưa: Giải pháp xanh cho nông nghiệp bền vững
- Ứng dụng than sinh học tại Việt Nam: Giải pháp bền vững cho nông nghiệp và môi trường
- Than sinh học – Biochar là gì?
- Than sinh học trong xử lý nước thải ngành chăn nuôi
- Trấu hun là gì? Công dụng và cách dùng hiệu quả nhất
SFARM – Đặng Gia Trang vinh hạnh là nhà cung cấp tin cậy các sản phẩm vật tư nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh học của hơn 1500 đại lý, cửa hàng trên toàn quốc. Mời quý Khách hàng liên hệ thông tin sau để đội ngũ SFARM có thể nhanh chóng hỗ trợ:
– Website: https://sfarm.vn/
– Hotline: 0902652099
– Zalo: CSKH SFARM – 0902652099
