Đất trồng cây cao su là yếu tố then chốt giúp cây sinh trưởng khỏe, cho mủ nhiều và ổn định lâu dài. Để đạt hiệu quả, bà con cần lựa chọn và cải tạo đất đúng kỹ thuật. Bài viết từ SFARM sẽ hướng dẫn chi tiết, đồng thời gợi ý sử dụng phân hữu cơ nhằm nâng cao độ tơi xốp, tăng dinh dưỡng và cải thiện độ bền của đất, giúp vườn cao su phát triển tối ưu.
1. Giới thiệu về cây cao su
1.1. Đặc điểm sinh học và giá trị kinh tế của cây cao su
Cây cao su (Hevea brasiliensis) là loại cây công nghiệp lâu năm, được di thực vào Việt Nam từ cuối thế kỷ XIX. Đây là loài cây nhiệt đới ưa ẩm, có khả năng sinh trưởng mạnh ở vùng khí hậu gió mùa, đặc biệt tại Đông Nam Bộ và Tây Nguyên. Cao su có thể khai thác mủ liên tục trong vòng 20–30 năm, mang lại nguồn thu ổn định cho nông dân và doanh nghiệp.
Ngoài mủ cao su, gỗ cao su còn được sử dụng trong ngành nội thất, góp phần tăng thêm giá trị kinh tế. Việt Nam hiện nằm trong nhóm những quốc gia xuất khẩu cao su thiên nhiên lớn trên thế giới, khẳng định vai trò chiến lược của cây trồng này trong phát triển kinh tế nông nghiệp.
1.2. Tầm quan trọng của đất trồng đối với năng suất mủ và chất lượng cây
Đất trồng cây cao su quyết định trực tiếp đến năng suất và chất lượng mủ. Một vườn cao su chỉ phát triển tốt khi đất đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn về độ pH, độ dày tầng đất, khả năng giữ ẩm và thoát nước. Ngược lại, đất không phù hợp sẽ làm rễ kém phát triển, cây dễ đổ ngã và sản lượng mủ giảm mạnh.
Theo Quyết định 4689/QĐ-BNN-TT năm 2021 về quy trình kỹ thuật cây cao su, loại đất này phải có tầng dày trên 1,5m, thoát nước tốt, không bị úng và giàu dinh dưỡng. Do đó, việc lựa chọn và cải tạo đất đúng tiêu chuẩn là bước khởi đầu then chốt trước khi trồng.
2. Tiêu chuẩn đất để trồng cao su
2.1. Các loại đất phù hợp
Dưới đây là 3 loại đất phù hợp cho đất trồng cây cao su:
Đất đỏ bazan: Đây là loại đất lý tưởng nhất cho cao su. Đất đỏ bazan phân bố nhiều ở Tây Nguyên (Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum) và Đông Nam Bộ (Bình Phước, Đồng Nai). Loại đất này có độ pH từ 4,5–6,5, tơi xốp, giàu kali và phốt pho, giúp cây phát triển bền vững.
Đất xám trên phù sa cổ: Xuất hiện nhiều ở miền Đông Nam Bộ. Đất có độ dày tầng canh tác lớn, cấu trúc phù hợp để rễ cao su phát triển sâu. Tuy nhiên, đất xám cần cải tạo thêm phân hữu cơ để tăng độ phì nhiêu.
Đất sa phiến thạch: Đây là loại đất ở vùng đồi dốc, có độ dày trung bình. Nếu biết cách cải tạo và thiết kế hệ thống thoát nước, đất sa phiến thạch vẫn có thể trồng cao su hiệu quả.
2.2. Độ pH lý tưởng cho cây cao su
Theo khuyến cáo kỹ thuật, đất trồng cây cao su cần có độ pH từ 4,5–6,5. Trong đó, khoảng pH từ 5,0–6,0 là tối ưu nhất. Nếu pH thấp hơn, cây sẽ khó hấp thụ dinh dưỡng; còn nếu quá cao sẽ làm giảm sự hòa tan của một số vi lượng cần thiết. Vì vậy, việc kiểm tra và điều chỉnh pH đất là yêu cầu bắt buộc trước khi trồng.
2.3. Yêu cầu về cấu trúc, thoát nước và độ phì nhiêu
Đất trồng cây cao su cần có cấu trúc tơi xốp, thoát nước tốt và giữ ẩm vừa phải. Tầng đất phải dày tối thiểu 1,5m, tỷ lệ đá sỏi dưới 10%. Ngoài ra, đất cần giàu chất hữu cơ để đảm bảo dinh dưỡng cho cây trong suốt chu kỳ khai thác. Những khu đất có độ dốc trên 30° hoặc mực nước ngầm dưới 1m đều không thích hợp trồng cao su.
3. Cải tạo đất trồng cao su trước khi trồng
3.1. Cải thiện độ pH bằng vôi bột
Đất trồng cây cao su cần duy trì độ pH từ 4,5 – 6,5 để cây hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả. Trong trường hợp đất bị chua hóa, việc bón vôi bột là biện pháp cải tạo cần thiết. Vôi giúp trung hòa độ chua, bổ sung canxi và magiê cho đất, đồng thời hạn chế sự phát triển của nấm bệnh gây hại cho rễ.
Lượng vôi sử dụng tùy thuộc vào mức độ pH thực tế. Thông thường, vôi được rải đều trên mặt đất hoặc bón theo rãnh quanh gốc, sau đó tiến hành cày xới để tăng khả năng hòa tan. Việc này nên thực hiện trước khi trồng hoặc vào cuối mùa khô, đảm bảo vôi kịp thời phát huy tác dụng khi vào mùa mưa.
3.2. Bổ sung phân hữu cơ và vô cơ
Để đất trồng cây cao su duy trì độ phì nhiêu lâu dài, cần kết hợp phân hữu cơ và phân vô cơ. Phân hữu cơ hoai mục, như phân chuồng hoặc phân trùn quế, giúp cải thiện kết cấu đất, tăng độ mùn và khả năng giữ ẩm. Với mỗi hố trồng, thường bổ sung khoảng 20kg phân bón hữu cơ vi sinh cùng lớp đất mặt để tạo môi trường giàu dinh dưỡng cho cây con.
Phân vô cơ như phân lân hoặc phân bón NPK được dùng để cung cấp các dưỡng chất thiết yếu trong giai đoạn đầu. Bón lót khoảng 30g phân lân/hố kết hợp với phân hữu cơ giúp cây cao su bén rễ nhanh, sinh trưởng mạnh. Ở giai đoạn sau, tùy theo năm tuổi và tình trạng vườn, lượng phân vô cơ được điều chỉnh để đảm bảo cây phát triển cân đối, tối ưu hóa năng suất mủ.
3.3. Cày xới để đất tơi xốp, tăng khả năng thoát nước
Cày xới là biện pháp cơ bản giúp đất tơi xốp, phá váng và tạo điều kiện thoát nước tốt. Trước khi trồng khoảng 60 ngày, đất cần được dọn sạch cỏ dại, rễ cây, chồi mục. Với vùng đất dốc, cần kết hợp thiết kế mương thoát nước để hạn chế xói mòn trong mùa mưa.
3.4. Biện pháp giữ đất khỏi xói mòn và rửa trôi
Ở những khu vực có độ dốc, việc giữ đất rất quan trọng. Biện pháp thường áp dụng là trồng cây phủ đất ngắn ngày, làm bờ chắn hoặc xếp hố thoát nước theo đường đồng mức. Những phương pháp này vừa giữ đất, vừa tăng khả năng bảo tồn dinh dưỡng, giúp vườn cao su bền vững.
4. Chuẩn bị kỹ thuật trồng cao su trên đất đã cải tạo
4.1. Thiết kế hàng trồng, khoảng cách cây, mật độ phù hợp
Khoảng cách và mật độ cây phụ thuộc vào loại đất:
- Trên đất đỏ bazan: khoảng cách 7 x 3m, tương đương 476 cây/ha.
- Trên đất xám: khoảng cách 6 x 3m, tương đương 555 cây/ha.
Việc thiết kế hàng trồng phải theo hướng Bắc – Nam trên đất bằng, hoặc theo đường đồng mức nếu đất có độ dốc từ 5–10°.
4.2. Trồng cây giống, cây bầu hoặc cây con
Có ba phương pháp phổ biến:
- Trồng cây bầu: Đặt bầu cây xuống hố, đảm bảo mắt ghép ngang mặt đất, sau đó lấp kín đất quanh gốc.
- Trồng tum trần: Đặt tum vào hố đã chuẩn bị, lấp đất đến ngang mí mắt ghép.
- Trồng dặm: Thực hiện trong năm đầu tiên để thay thế những cây chết hoặc mắt ghép bị hỏng, giúp vườn đồng đều.
4.3. Cách trồng dặm và làm đất quanh gốc
Sau khoảng 20 ngày trồng, cần kiểm tra vườn để dặm lại cây chết. Khi làm đất quanh gốc, nên giữ khoảng cách hợp lý để tránh làm đứt rễ non. Tủ gốc bằng rơm rạ hoặc cỏ khô cũng giúp giữ ẩm trong mùa khô.
5. Chăm sóc và quản lý đất trồng cao su
5.1. Quản lý nước tưới và độ ẩm đất
Trong năm đầu, cần tưới bổ sung vào mùa khô để duy trì độ ẩm từ 20–30%. Ở những vùng mưa nhiều, phải có hệ thống thoát nước hợp lý để tránh úng rễ.
5.2. Trồng cây chắn gió, bảo vệ đất khỏi mưa bão
Trồng hàng cây chắn gió giúp bảo vệ vườn cao su, giảm thiệt hại khi có gió mạnh. Ngoài ra, dọn cỏ và làm đường băng phòng cháy cũng cần thực hiện để giảm nguy cơ cháy rừng.
5.3. Kiểm tra và điều chỉnh độ pH định kỳ
Độ pH đất cần kiểm tra ít nhất 2 năm/lần. Khi đất có dấu hiệu chua hóa, cần bón thêm vôi để cân bằng môi trường đất.
5.4. Kiểm soát cỏ dại và phòng trừ sâu bệnh
Trong 3 năm đầu, làm cỏ quanh gốc từ 2–4 lần/năm. Cỏ giữa hàng nên giữ thảm tự nhiên để chống xói mòn. Sâu bệnh cần được phát hiện sớm, sử dụng giống kháng bệnh và thuốc bảo vệ thực vật đúng quy định.
5.5. Duy trì độ phì nhiêu lâu dài
Ngoài phân vô cơ, việc bón bổ sung 3–5 tấn phân hữu cơ hoai mục/ha mỗi năm giúp duy trì độ màu mỡ. Xen canh cây họ đậu cũng là giải pháp tăng dinh dưỡng và cải thiện kết cấu đất.
6. Giải pháp công nghệ hỗ trợ chăm sóc đất cao su
6.1. Sử dụng máy bay phun thuốc, bón phân tự động
Công nghệ nông nghiệp hiện đại cho phép sử dụng máy bay không người lái để phun thuốc và bón phân. Giải pháp này tiết kiệm nhân công, tăng hiệu quả và đảm bảo an toàn cho người lao động.
6.2. Theo dõi chất lượng đất và độ ẩm bằng cảm biến
Cảm biến đặt trong đất giúp đo độ ẩm, nhiệt độ và pH theo thời gian thực. Dữ liệu thu được sẽ hỗ trợ người quản lý đưa ra quyết định kịp thời về tưới tiêu, bón phân và cải tạo đất.
7. Câu hỏi thường gặp về đất trồng cây cao su
7.1. Đất trồng cây cao su có phải là đất nông nghiệp không?
Có. Theo Luật Đất đai 2024, đất trồng cây cao su thuộc nhóm đất nông nghiệp, cụ thể là đất trồng cây lâu năm.
7.2. Có thể trồng cao su trên đất rừng cộng đồng hoặc hạng 4 không?
Không. Đất rừng cộng đồng không được phép trồng cao su theo Quyết định 4689/QĐ-BNN-TT năm 2021. Ngoài ra, đất hạng 4 cũng không phù hợp vì có nhiều yếu tố hạn chế, không đảm bảo năng suất.
7.3. Chi phí cải tạo đất trồng cao su là bao nhiêu?
Chi phí cải tạo phụ thuộc diện tích và tình trạng đất. Các khoản bao gồm dọn cỏ, cày xới, bón vôi và phân hữu cơ. Con số thực tế dao động từ vài triệu đến vài chục triệu đồng/ha tùy địa phương.
7.4. Thời hạn sử dụng đất trồng cao su là bao lâu?
Theo Luật Đất đai 2024, thời hạn sử dụng đất trồng cây lâu năm tối đa là 50 năm. Khi hết thời hạn, người sử dụng có thể tiếp tục sử dụng nếu không có quyết định thu hồi.
Đất trồng cây cao su đạt chuẩn đóng vai trò quyết định đến năng suất và tuổi thọ vườn cây. Qua bài viết, bạn đã nắm được cách lựa chọn và cải tạo đất đúng kỹ thuật để trồng cao su hiệu quả. Kết hợp thêm các sản phẩm hữu cơ từ SFARM sẽ giúp đất màu mỡ, cây phát triển khỏe mạnh hơn. Đừng quên ghé SFARM Blog để tham khảo thêm nhiều mẹo hữu ích trong chăm sóc vườn nhé.
Xem thêm:
- Cách sử dụng phân bón hóa học chuẩn khoa học, không lãng phí, an toàn
- Các loại phân bón hóa học phổ biến hiện nay, lợi ích, lưu ý khi dùng
- Cách bón phân NPK đúng kỹ thuật, hiệu quả, năng suất cho cây xanh mướt
- Phân hữu cơ dùng để bón lót hay bón thúc cho cây trồng?
- Phân bón hữu cơ sinh học: Định nghĩa, lợi ích và cách sử dụng
SFARM – Đặng Gia Trang vinh hạnh là nhà cung cấp tin cậy các sản phẩm vật tư nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh học của 1500 đại lý, cửa hàng trên toàn quốc. Mời quý khách liên hệ thông tin sau để đội ngũ SFARM có thể nhanh chóng hỗ trợ:
– Website: https://sfarm.vn/
– Hotline: 0902652099
– Zalo: CSKH SFARM – 0902652099
