Hồ tiêu cần nhiều đạm và đặc biệt là kali hơn lân. Do vậy bón phân cho hồ tiêu kinh doanh cần chú ý đến độ phì thực tế của từng loại đất để bổ sung các chất đa, trung và vi lượng
Thuộc loại thân bò, nhưng cây tiêu được bò leo trên giá đỡ gọi là nọc tiêu, được hưởng đủ ánh sáng và khí trời nên thân lá có tươi tốt thì chùm trái mới nhiều và quả tiêu mới mượt mà, bóng láng. Có được vóc dáng sum xuê, bề thế như vậy, ngoài giống tốt, có sức kháng sâu bệnh khá thì phân bón đóng vai trò rất quan trọng.
Tuy nhiên, bón phân cho hồ tiêu là phải biết cây tiêu lấy đi chất gì, lấy hết bao nhiêu để trả lại chất ấy đủ cho đất thì đến các vụ sau, năm sau mới có năng suất ổn định. Kết quả phân tích thấy rằng trong 1 kg hạt tiêu đen có chứa 39 gr đạm (N), 9 gr lân (P205) và 21 gr kali (K20) cùng các chất trung và vi lượng khác.
Như vậy để có 5 tấn hạt tiêu khô/ha, thì con người đã lấy đi 195 kg N, 50 kg P205 và 105 kg K20. Nếu tính cả thân lá cây tiêu thì con số này chí ít cũng gấp 2 lần như vậy. Một nghiên cứu khác, cho thấy vườn tiêu 8 năm tuổi đã lấy đi từ đất hết 295 kg N, 56 kg P205 và 405 kg K20 (tương đương với 641 kg N + 350 kg phân P205 + 675 kg K20). Thân và lá cây tiêu đã sử dụng một lượng kali khá lớn, làm cho tỷ lệ NPK do tiêu lấy đi là 5,3 : 1 : 7,2
Như vậy tiêu cần nhiều đạm và đặc biệt là kali hơn lân. Do vậy bón phân cho cây tiêu cần chú ý đến độ phì thực tế của từng loại đất để bổ sung các chất đa, trung và vi lượng cho hợp lý thì mới có năng suất tiêu cao và ổn định. Trong thực tế do tính chất đất đai trồng tiêu rất khác nhau, nên cùng bón lượng phân cao gần giống nhau, nhưng thu được năng suất tiêu cũng rất khác nhau. Ví dụ, Nguyễn Tăng Tôn, thí nghiệm bón 10 tấn phân chuồng phối hợp với 120 kg N + 60 kg P205 và 120 kg K20 trên 1 ha đã thu được 5,39 tấn tiêu khô trên vùng đất đỏ Bình Phước.
Còn Nguyễn Hữu Luận bón nền phân 300 N + 200 P205 + 400 K20/ha đã thu được 4,25 tấn tiêu đen/ha. Trong thực tế do những năm gần đây hạt tiêu, kể cả tiêu đen và tiêu sọ đều có giá, người trồng tiêu đang thời kỳ hưng phấn nên đã đầu tư tối đa. Không kể đến vùng tiêu Chư Sê, thì các vùng khác việc bón phân đã đạt đến điểm cao mà từ trước chưa từng có.
Một nghiên cứu điều tra của Trung tâm Cây ăn quả miền Đông Nam bộ ở vùng Phú Giáo, Bình Phước cho thấy có hộ trồng tiêu đã bón một vụ tiêu 3 tấn phân NPK 16-16-8, 1 tấn phân urê, 1 tấn phân lân và 600 kg phân kali, chưa kể các nguồn phân hữu cơ khác. Chỉ tính riêng phân hóa học, người trồng tiêu đã bón đến 780 kg N + 978 kg P205 và 850 kg K20/ha tiêu/năm và đã thu được 6,2 tấn tiêu khô.
Xin được giới thiệu một số mức bón để bà con trồng tiêu tham khảo:
1/ Trên đất đỏ vàng hay nâu đỏ, độ phì cao, mật độ tiêu trung bình 2.000 nọc/ha, bón khoảng 10 tấn phân chuồng hoai, bổ sung 2 – 3 tấn phân hữu cơ sinh học (phân trùn quế), 500 – 600 kg vôi sau khi thu hoạch, tỉa cành và tạo tán. Lượng phân 19-9-19+TE định mức 1.000 kg/ha, chia ra bón như sau:
– Lần 1 bón đầu mùa mưa thúc ra hoa 200 kg/ha.
– Lần 2 bón nuôi quả 250 kg/ha.
– Lần 3 bón nuôi quả 300 kg/ha.
– Lần 4 bón nuôi quả và dự trữ cho cây 250 kg/ha. Lượng phân khoáng này tương đương 190 kg N + 90 kg P205 và 190 kg K20/ha.
2/ Trên đất xám nhưng đã bón nhiều phân vào các năm trước, mật độ trung bình 2.000 cây/ha. Cũng bón 10 – 20 tấn phân chuồng hoai, bổ sung 2 – 3 tấn phân hữu cơ sinh học (phân trùn quế), có thể bón thêm 500 kg vôi nếu đất hơi chua, hoặc để xử lý đất tốt hơn. Lượng phân NPK Hồ tiêu kinh doanh là 1.200 kg/ha.
– Lần 1 bón đầu mùa mưa 250 kg/ha.
– Lần 2 bón nuôi quả 300 kg/ha.
– Lần 3 bón nuôi quả 350 kg/ha.
– Lần 4 bón nuôi quả và dự trữ cho cây 300 kg/ha. Lượng phân khoáng này tương đương 228 kg N + 108 P205 + 228 K20/ha.
3/ Dùng cho các hộ thâm canh cao, mật độ trung bình 2.000 cây/ha, cũng bón 10 – 20 tấn phân hữu cơ hoai, phối hợp với 2 – 3 tấn phân hữu cơ sinh học (phân trùn quế) kết hợp 500 – 600 kg vôi vào sau khi thu hoạch, tỉa cành tạo tán. Lượng phân NPK Đầu Trâu kinh doanh là 1.500 kg/ha, chia ra:
– Lần 1 bón đầu mùa mưa thúc ra hoa 350 kg/ha.
– Lần 2 bón nuôi quả 400 kg/ha.
– Lần 3 bón nuôi quả 400 kg/ha.
– Lần 4 bón nuôi quả dự trữ cho cây 350 kg/ha. Lượng phân khoáng này tương đương 285 kg N + 135 kg P205 + 285 kg K20/ha.
Trên đây là liều khuyến cáo bón phân cho hồ tiêu để vừa có năng suất cao và hiệu quả kinh tế cao, không gây ô nhiễm môi trường để giúp hạt tiêu Việt Nam dễ dàng đạt tiêu chuẩn GlobalGAP, hội nhập được với thị trường khó tính
GS.TS MAI VĂN QUYỀN/Theo nongnghiep
