Nếu những mới nhìn cây hông khi còn non tuổi và biết được tốc độ sinh trưởng của nó. Sẽ cho rằng gỗ cây hông giống như cây đa và không có giá trị kinh tế. Nhưng kỳ thực cây hông có nhiều ưu điểm hơn bất kỳ cây khác. Cùng Đặng Gia Trang tìm hiểu trong bài viết này nhé!
1/ Cây hông là gì?
Cây hông (Paulownia) là cây gỗ lớn và có tốc độ sinh trưởng nhanh. Từ lâu, nhiều nơi trên thế giới có điều kiện tự nhiên thích hợp đã chọn cây hông làm cây lâm nghiệp quan trọng. Ở Việt Nam, phân bố trong rừng tự nhiên một số tỉnh phía Bắc giáp biên giới Trung Quốc.
Đồng bào nơi đây dùng gỗ cây này làm chõ hông xôi nên được gọi là cây Hông. Tuy nhiên, trước đây ít được ngành lâm nghiệp và bà con chú ý đến. Kết quả của những công trình nghiên cứu được công bố, thì cây bắt đầu được quan tâm và trồng thử nghiệm.
Cây hông 3 tháng tuổi
2/ Đặc điểm của cây hông
Theo TS Thái Xuân Du (Viện Sinh thái nhiệt đới), người có nhiều năm nghiên cứu cây hông cho rằng, đây là “vua” của loài cây lâm nghiệp. Theo ông Du cây hông có nhiều ưu điểm:
– Dễ trồng và thích nghi ở nhiều loại đất.
– Tăng trưởng nhanh. Sau 6-7 năm trồng, cây ao hơn 10m và đường kính dao động từ 35-40cm.
– Gỗ nhẹ, không bị mối mọt và ít biến dạng khi thời tiết thay đổi….
Theo tài liệu Trung Quốc, cây được mệnh danh là “nhà vô địch về mọc nhanh”, kết quả được công bố:
– Cây 5 tuổi có đường kính bình quân 19,9 cm, cao 7-8m, thể tích cây đứng 0,117 m3/cây.
– Cây 8 tuổi D1,3=29,5 cm, H=10,35m, 11 tuổi D1,3=38,38 cm, H=12,46 m.
– Đường kính có thể đạt 90-100cm trong vòng 30 năm và 200 cm trong vòng 80 năm.
Cây sống lâu năm, cho sinh khối lớn: Cây 31 năm tuổi D1,3=100,5 cm, H=21,7 m, 75 tuổi D1,3=134,4 cm, H=44 m. Cây 80 năm tuổi ở Quý Châu – Trung Quốc, đường kính 202 cm, chiều cao 49,5m và thể tích 34m3/cây.
3/ Đặc điểm của gỗ cây hông
Có tỷ trọng nhẹ (0,26-0,27g/cm3), độ cứng tương đương gỗ nhóm 5. Không bị mối mọt và ít bị mục. Bằng chứng là những ngôi nhà hàng trăm năm tại Trung Quốc. Gỗ có tỷ lệ co rút nhỏ dưới 0,45% và ít bị biến dạng. Không bị cong vênh nứt nẻ, cách điện và cách nhiệt tốt. Hàm lượng xenlulose trong gỗ trung bình 48 – 51%.
Chính vì những ưu điểm đó, gỗ cây được dùng trong nhiều lĩnh vực kinh tế và đời sống. Chẳng hạn như làm đồ gia dụng, ván, trần nhà, trang trí nội thất, thùng đựng, bao bì và các vật dụng khác. Gỗ Hông còn được dùng làm nhạc cụ, đóng tàu, lót vỏ máy bay, toa xe, du thuyền và bột giấy cao cấp.
4/ Một nguyên liệu, nhiều ứng dụng
Ngoài gỗ, các bộ phận còn lại của cây có nhiều ứng dụng khác cho mọi mặt của đời sống. Cụ thể
– Lá có hàm lượng đạm và nguyên tố vi lượng cao được làm thức ăn gia súc. Cành rơi lá rụng có tác dụng cải tạo và nâng cao độ phì cho đất.
– Cây Hông mọc nhanh nên chóng phát huy tác dụng phòng hộ, lá to có nhiều lông hữu ích trong việc làm sạch bụi và khói giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
– Hoa để nuôi ong và làm thuốc chữa bệnh, vỏ cây chế thuốc nhuộm.
– Than đốt từ gỗ Hông dùng làm than hoạt tính, sử dụng bột pháo hoa, bột chì màu.
– Gỗ Hông còn có khả năng chống cháy, nhiệt độ cháy thông thường của gỗ từ 2230C đến 2570C, điểm cháy của gỗ Hông ở nhiệt độ 4250C.Có thể trồng cây Hông để làm đường băng xanh cản lửa phòng chống cháy rừng.
– Giá thương phẩm của gỗ tùy theo quy cách, phẩm chất và tuổi của cây gỗ. Theo báo Nông nghiệp số 201 ra ngày 26-10-2002, gỗ khai thác ở tuổi 6 có giá khoảng 120-150 USD/m3 gỗ tròn. Theo thông tin Kinh doanh và tiếp thị ra ngày 14-10-2002, giá gỗ Hông trên thị trường rất cao khoảng 700-1.000 USD/m3 gỗ.
5/ Tiềm năng ở Việt Nam
5.1 Mô hình trồng cây hông ở tỉnh Kon Tum
Mô hình trồng xen cây hông tại huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum với diện tích khoảng 32ha. Qua theo dõi, cây hông sinh trưởng tốt. Gồm các vườn:
– Tại vườn cây hông của ông Nguyễn Văn Hạp (xã Đăk Mar, huyện Đăk Hà) được trồng thuần trên đất bằng với diện tích 2ha. Kích thước 5m x 5m/cây và mật độ 400 cây/ha. Trung bình cây hông tại vườn cao 7m, đường kính thân 0,27m, tỷ lệ sống đạt 97% và khối lượng gỗ khoảng 133m3/ha.
– Vườn cây hông của ông Phạm Thanh Sơn (thôn 12, xã Đăk Hring) trồng vào năm 2002. Được ông trồng xen trong vườn cà phê trên đất dốc với kích thước 6m x 3m/cây và mật độ 550 cây/ha. Trung bình cây cao 6m, đường kính 0,19m, tỷ lệ sống 95% và khối lượng khoảng 71m3 gỗ/ha.
5.2 Mô hình trồng cây hông ở tỉnh Phú Thọ
Hay như mô hình trồng thử nghiệm tại một số điểm thuộc huyện Thanh Sơn tỉnh Phú Thọ. Kết quả cho thấy cây tỷ lệ sống trên 90%, khả năng sinh trưởng rất nhanh. Rừng trồng 18 tháng tuổi trên đất hơi nghèo đến trung bình ở xã Địch Quả đạt đường kính trung bình trên 5cm, cao 4-5m. Trong đó, một số cây có đường kính trên 10cm, cao 7m. Cây trồng phân tán ở Ban quản lý vườn quốc gia Xuân Sơn (đất tốt) đường kính đạt 16-20cm, cao 7-8m. Gia đình ông Thắng trồng ở hè phố thị trấn Thanh Sơn, cây 18 tháng tuổi đạt đường kính 22cm. Bạch đàn mô, keo lai là cây trồng chủ lực và sinh trưởng nhanh nhất hiện nay nhưng chưa đạt tới 16-22cm/18 tháng tuổi như cây Hông nêu trên.
6/ Kỹ thuật trồng cây hông
6.1 Điều kiện khí hậu
Có thể trồng Hông ở các khu vực có độ cáô với mặt biển từ 300-1500m, có lượng mưa bình quân 1.500-1.884mm, những nơi có nhiệt độ bình quân năm 18-23,50C, nhiệt độ bình quân tháng nóng nhất 28-300C, nhiệt độ bình quân tháng lạnh nhất 9-130C và mùa khô kéo dài 3-4 tháng.
6.2 Đất trồng Hông
Đất feralit trên các loại đá mẹ granit, gnai, phiến thạch sét, sa phiến thạch, phiến thạch mica,…. còn tương đối tốt, tỷ lệ mùn tầng mặt trên 1%, thành phần cơ giới nhẹ đến trung bình, tấng đất dày trên 50cm, tơi xốp khả năng thấm và thoát nước tốt.
Không trồng Hông ở nơi đất chặt bí, có thời gian úng nước, đất đã quá thoái hoá trống trọc, trơ sỏi đa,…
Ở những nơi đủ điều kiện tiến hành làm đất bằng cơ giới, đất được rà sạch cây bụi, gốc cây gỗ sau đó tiến hành cày ngầm rạch trồng theo đường đồng mức với độ sâu 40-50cm, rồi đào lấp hố trồng cây trên rạch cày kích thước 30x30x30cm. Có thể cày máy toàn diện bằng lưỡi cày thường rồi dào hố trồng cây.
Ở những nơi dốc tiến hành làm đất thủ công. Sau khi xử lý thực bì tiến hành đào hố với kích thước 40x40x40cm. Hố trồng phải được đào và lấp trước khi trồng ít nhất 15 ngày.
6.3 Bón phân
Nếu có điều kiện bón lót cho mỗi gốc Hông 1kg phân chuồng hoặc 100-150g phân vi sinh. Việc bón phân được thực hiện lúc lấp hố. Phân được trộn đều ở phần đất từ đáy đến 2/3 độ sâu hố từ đáy lên, sau đó lấp đầy hố chuẩn bị trồng cây.
6.4 Phương thức và mật độ trồng
Tuỳ theo phương thức trồng mà mật độ có thể thay đổi từ 100-1100 cây/ha. Có thể trồng Hông với chức năng phòng hộ theo các phương thức sau đây:
* Hồn giao theo hàng
– Trồng Hông hỗn giao với Mỡ theo hàng. Mật độ chung 1.100 cây/ha (Hông 550 cây, Mỡ 550 cây. Cự ly trồng 3x3m)
– Trồng Hông hỗn giao với Sao đen hoặc Dầu nước theo hàng, cứ hai hàng Hông 1 hàng Sao đen hoặc Dầu nước. Mật độ Hông 1.111 cây/ha, kết hợp 555 cây Sao hoặc Dầu/ha. Mật độ chung 1666 cây /ha (hàng 3m, cự ly cây 2m).
– Trồng Hông xen Luồng. Luồng 200 cây/ha (Cự ly 10mx5m). Giữa hai hàng Luồng trồng 1 hàng và Hông sẽ có cự ly hàng 10m, cây cách cây 2,5m (400 cây/ha). Mật độ chung 600 cây/ha.
* Trồng tạo cảnh quan môi trường, phòng hộ cho cây nông nghiệp
– Trồng Hông theo hàng cự ly 10m, 20m, 30mét trên hàng trồng cây cách cây 2,5mét, (ứng với mật độ 400 cây, 200 cây, 133 cây/ha). Phương thức này áp dụng cho vùng đất thấp gần khu dân cư, khu công nghiệp để cải thiện môi trường sinh thái và vẫn canh tác cây nông nghiệp như Lạc, Ngô, Đỗ,…
– Để tạo môi trường làm việc và tạo điều kiện che bóng thích hợp cho chè góp phần tăng năng suất, trồng Hông trên nương chè rải đều với mật độ 100 cây/ha (10mx10m). Phương thức giúp cho chè ra búp tốt hơn, không ảnh hưởng đến chất lượng chè búp và tăng cường khả năng phòng hộ của các đồi chè.
6.5 Kỹ thuật trồng
Cây trồng đủ tiêu chuẩn quy định, không trồng cây quá lớn. Trước khi trồng 5-7 ngày ngừng tất cả các biện pháp chăm sóc, cắt bớt 1/2 phiến lá của một nửa số lá phía gốc cây.
Trước khi đem trồng phải tưới vừa đủ ẩm cho bầu. Trồng cây vào những ngày mưa khi đất trong hố đã đủ ẩm. Khi trồng chú ý lèn chặt đất xung quanh bầu đến ngang cổ rễ rồi phủ thêm một lớp đất xốp lên cao hơn cổ rễ 2-3cm. Cần chú ý khi trồng không làm cong gập các rễ thò ra ngoài bầu.
Có thể nói đây là cây lâm nghiệp có triển vọng (vừa có giá trị kinh tế cao vừa có chức năng phòng hộ nhanh). Có thể trồng phân tán, trồng thành rừng tập trung hoặc trồng xen theo phương thức nông lâm kết hợp. Tuy nhiên, phải chọn điều kiện lập địa phù hợp và tùy mục đích sử dụng rừng mà chọn phương thức trồng mới đem lại kết quả. Vấn đề đang quan tâm là việc tìm đầu ra cho cây hông phải được quan tâm đúng mức để người dân có thể yên tâm đưa vào sản xuất và làm giàu từ cây hông.
Đây là bài tổng hợp kiến thức về cây Hông của SFARM cho các bạn tham khảo. Quý bạn đọc lưu ý SFARM KHÔNG cung cấp giống cũng như KHÔNG thu mua cây hông. Cảm ơn các bạn!
Sfarm.vn tổng hợp & biên tập lại
