Bệnh trên cây sầu riêng ngày càng khó kiểm soát nếu người trồng thiếu kiến thức nhận biết và xử lý đúng cách. Trong bài viết này, SFARM sẽ cùng bạn tìm hiểu các bệnh phổ biến trên cây sầu riêng, dấu hiệu điển hình và phương pháp phòng trị toàn diện để cây khỏe mạnh, ra hoa đậu trái ổn định.
1. Tổng quan về bệnh trên cây sầu riêng
Sầu riêng là loại cây ăn trái có giá trị cao nhưng cũng rất khó chiều. Cây nhạy cảm với các loại sâu bệnh, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp.
Từ giai đoạn cây con cho đến khi thu hoạch, sầu riêng có thể đối mặt với nhiều tác nhân gây hại đến từ nấm, vi khuẩn và côn trùng. Mỗi loại bệnh không chỉ ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng mà còn tác động nghiêm trọng đến năng suất và chi phí chăm sóc.
Các nhóm bệnh trên cây sầu riêng thường gặp, có thể chia thành:
- Nhóm bệnh do nấm: chiếm tỷ lệ cao và thường khó trị dứt điểm nếu phát hiện muộn
- Nhóm bệnh do vi khuẩn: lây lan nhanh theo nước và gió
- Nhóm bệnh do côn trùng chích hút hoặc mang mầm bệnh
Việc hiểu rõ triệu chứng từng bệnh và nguyên nhân phát sinh là tiền đề để có chiến lược phòng trị hiệu quả, lâu dài và ít tốn kém nhất.
2. Các bệnh thường gặp nhất trên cây sầu riêng
Ở từng giai đoạn phát triển, cây sầu riêng đều có thể bị tấn công bởi nhiều loại bệnh. Hiểu rõ các bệnh trên cây sầu riêng sẽ giúp bạn chăm sóc vườn cây tốt hơn, giữ cho vườn sầu riêng luôn khỏe.
2.1. Bệnh vàng lá thối rễ
Đây là bệnh trên cây sầu riêng nguy hiểm nhất, có thể khiến cây chết nhanh trong vòng vài tuần nếu không can thiệp kịp thời. Ban đầu, lá chuyển sang màu vàng nhạt, héo rũ và rụng dần. Cây chậm lớn, bộ rễ bị thối đen hoặc tuột vỏ, khi nhổ lên thấy rễ cám bị mất gần hết.
Nguyên nhân chủ yếu là do nấm Fusarium, Phytophthora hoặc Pythium gây ra – những loài nấm ưa ẩm, dễ phát sinh ở những vườn trũng, tưới quá mức hoặc đất bí chặt.
2.2. Bệnh xì mủ, chảy nhựa
Thường xuất hiện sau những cơn mưa dài hoặc trong điều kiện đất úng nước. Vỏ thân cây bị nứt, chảy dịch màu nâu hoặc vàng nhạt, có mùi hôi nhẹ. Tại các vị trí tổn thương, mô gỗ chuyển màu, cây suy yếu dần.
Tác nhân gây bệnh thường là nấm Phytophthora palmivora. Nếu không xử lý sớm, bệnh có thể lan xuống rễ, khiến cây chết ngược.
2.3. Bệnh cháy lá, chết ngọn
Một loại bệnh trên cây sầu riêng dễ mắc phải là thối nhũn, đặc biệt vào mùa mưa kéo dài khi không khí ẩm ướt và vườn cây thiếu ánh sáng. Bệnh này khiến lá sầu riêng xuất hiện các vết cháy khô từ mép lan dần vào trong, ngọn cây thối nhũn rồi khô đen. Ở giai đoạn nặng, cành non bị héo rũ, cây chậm phát triển và thậm chí rụng hết tán.
Thủ phạm chính là nấm Rhizoctonia solani, chúng tấn công khi cây sầu riêng yếu, đất thoát nước kém hoặc vườn không được chăm sóc kỹ. Bệnh không chỉ làm cây suy kiệt mà còn ảnh hưởng lớn đến năng suất trái, tốn nhiều công sức và chi phí của nhà vườn.
2.4. Bệnh đốm lá
Bệnh đốm lá là một vấn đề thường gặp trên cây sầu riêng. Ban đầu, trên mặt lá chỉ xuất hiện những chấm nhỏ màu nâu. Sau đó, các chấm này lan rộng tạo thành những mảng nâu lớn, khiến lá trông loang lổ và yếu ớt. Lá bị bệnh dễ rụng sớm, làm cây mất đi một phần lớn khả năng quang hợp.
Thủ phạm gây bệnh chính là nấm Phomopsis, lợi dụng thời tiết ẩm ướt hoặc vườn cây thiếu chăm sóc để tấn công. Đặc biệt, bệnh dễ bùng phát khi cây sầu riêng đang tập trung dinh dưỡng để nuôi hoa và quả, khiến cây suy yếu nếu không được xử lý kịp thời.
2.5. Bệnh thán thư trên cây sầu riêng
Bệnh thán thư hay tấn công sầu riêng vào mùa mưa, nhất là khi ẩm ướt kéo dài, dễ tái phát nếu không xử lý kịp. Lá cây xuất hiện các vết lõm tròn, viền nâu, giữa trắng bạc, lây lan rất nhanh. Trái non có thể rụng, còn trái lớn dễ thối cuống, ảnh hưởng nặng đến vụ mùa. Nấm Colletotrichum gloeosporioides là tác nhân gây bệnh.
2.6. Bệnh nấm trái
Bệnh trên cây sầu riêng tiếp đến là nấm trái. Nấm trái tấn công chủ yếu từ cuống trái, gây thối lan rất nhanh nếu gặp độ ẩm cao.
Bên ngoài vỏ trái có lớp tơ nấm trắng như mạng nhện, đôi khi thấy nổi bào tử. Bệnh phát triển mạnh vào mùa mưa, đặc biệt nếu trái sầu riêng nằm sát đất, không được thoát nước tốt.
2.7. Bệnh nấm hồng trên cây sầu riêng
Dễ nhận biết bởi lớp phấn màu hồng nhạt xuất hiện ở thân và cành, nhất là ở vị trí cành tăm hoặc những cành giao nhau. Bệnh không gây chết đột ngột nhưng làm khô từng đoạn cành, ảnh hưởng lớn đến sức cây và khả năng nuôi trái.
2.8. Bệnh đốm rong trên cây sầu riêng
Do tảo Cephaleuros virescens gây ra, thường tạo thành mảng màu cam hoặc nâu đỏ ở thân cây. Vùng đốm bị bệnh có cảm giác trơn, nhớt nếu chạm tay vào, lâu dần làm vỏ cây bị hoại tử, giảm khả năng vận chuyển dinh dưỡng.
2.9. Bệnh cháy lá tổ kiến
Tên gọi bắt nguồn từ nguyên nhân thường gặp, tổ kiến lớn bám ở gần cành bị bệnh. Lá ở khu vực có tổ kiến khô từng mảng, héo nhanh bất thường. Cành mang tổ kiến cũng có dấu hiệu khô chết do tác động cơ học kết hợp vi sinh gây bệnh.
3. Các loại bệnh trên cây sầu riêng con – không thể bỏ qua
Ở giai đoạn cây con, sầu riêng có hệ rễ còn yếu, lá mỏng, sức đề kháng kém nên rất dễ bị các bệnh hại tấn công.
Tuy nhiên, do triệu chứng bệnh trên cây sầu riêng còn mờ nhạt nên nhiều nhà vườn dễ nhầm lẫn với hiện tượng cây thiếu dinh dưỡng hoặc sốc phân. Đây là nguyên nhân khiến tỷ lệ sống của cây giống sau khi trồng bị sụt giảm nghiêm trọng.
Một trong những bệnh phổ biến nhất là thối rễ do úng nước hoặc nấm trong đất. Cây con khi bị thối rễ sẽ biểu hiện qua lá héo rũ vào buổi trưa, thân mềm, lá không vươn lên dù đất còn ẩm. Rễ cám tuột vỏ, rễ chính thối nâu, đôi khi có mùi hôi nhẹ.
Ngoài ra, cây con còn dễ bị đốm lá, cháy mép lá do nấm hoặc do ánh nắng gắt kết hợp ẩm độ cao. Cần đặc biệt lưu ý vào mùa mưa và những ngày âm u kéo dài vì đây là thời điểm các bào tử nấm phát triển mạnh mẽ trong môi trường nhà lưới hoặc túi bầu.
4. Cách phòng ngừa sâu bệnh trên cây sầu riêng
Việc phòng bệnh trên cây sầu riêng nên được thực hiện đồng bộ theo hướng canh tác hữu cơ – sinh học, kết hợp với lịch chăm sóc định kỳ và sử dụng chế phẩm đúng cách.
4.1. Biện pháp canh tác hữu cơ – sinh học
Cây sầu riêng khỏe mạnh cần được nuôi dưỡng từ nền đất tơi xốp, giàu vi sinh vật có lợi. Canh tác hữu cơ không chỉ giúp cải thiện độ màu mỡ mà còn tăng khả năng chống chịu bệnh cho cây.
Việc thường xuyên bổ sung phân hữu cơ, phủ gốc bằng rơm cỏ, và sử dụng chế phẩm sinh học như Trichoderma sẽ giúp kiểm soát mầm bệnh từ đất – nguyên nhân gây ra hầu hết các bệnh rễ và thân.
4.2. Lịch chăm sóc định kỳ theo mùa
Mỗi mùa vụ trong năm cần có chế độ chăm sóc khác nhau. Vào mùa mưa, cần chủ động phòng nấm bằng cách phun vi sinh định kỳ, kiểm tra vườn sau mưa lớn để phát hiện bệnh sớm.
Vào mùa khô, duy trì độ ẩm ở mức phù hợp, tránh để đất nứt nẻ, khô trắng là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn gây hại. Kết hợp bón phân ,phòng bệnh, dưỡng đất theo chu kỳ từ 20–30 ngày/lần sẽ giúp cây duy trì sức khỏe ổn định suốt vụ.
4.3. Sử dụng thuốc & chế phẩm đúng cách
Trong trường hợp cần dùng thuốc, ưu tiên chọn sản phẩm có nguồn gốc sinh học, ít độc hại và không gây tồn dư. Tránh lạm dụng hóa chất có phổ diệt khuẩn rộng vì sẽ làm suy giảm cả hệ vi sinh có lợi, khiến cây dễ tái nhiễm bệnh.
5. Tăng sức đề kháng cho cây – giải pháp giảm bệnh tự nhiên
Một trong những hướng đi bền vững để giảm áp lực sâu bệnh trên cây sầu riêng là tập trung nâng cao sức đề kháng từ bên trong. Khi cây khỏe, bộ rễ phát triển tốt, hệ vi sinh đất cân bằng và tán lá xanh đều, nguy cơ nhiễm bệnh sẽ giảm rõ rệt, đồng thời khả năng phục hồi cũng nhanh hơn.
Những giải pháp có thể áp dụng bao gồm:
- Bón bổ sung phân hữu cơ có chứa thành phần Tricho-Humic để vừa nuôi cây, vừa ức chế vi sinh vật gây bệnh trong đất
Kết hợp sử dụng mùn mía, phân bò ủ hoai hoặc chế phẩm EM để cải tạo đất định kỳ 2–3 lần/năm - Duy trì độ pH đất ổn định (khoảng 5.5–6.5), hạn chế bón đơn lẻ phân đạm
- Không để cỏ mọc rậm quanh gốc – vừa cạnh tranh dinh dưỡng, vừa là nơi trú ngụ của nấm hại
Việc đầu tư vào sức đề kháng của cây là khoản đầu tư thông minh, bởi nó không chỉ giúp cây chống chịu tốt với sâu bệnh, mà còn tạo nền tảng cho năng suất cao, ổn định trong nhiều năm liền.
Bệnh trên cây sầu riêng nếu không được phát hiện và xử lý sớm sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và tuổi thọ cây. Hy vọng những chia sẻ từ SFARM sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc nhận biết và kiểm soát bệnh hại, xây dựng vườn sầu riêng khỏe mạnh, tươi tốt theo thời gian. Đừng quên theo dõi SFARM Blog để cập nhật thêm nhiều kiến thức nông nghiệp hữu ích!
Xem thêm:
- Kỹ thuật trồng sầu riêng xen cà phê hiệu quả, tối đa năng suất
- Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây cà phê cho năng suất cao
- Nên trồng giống cà phê nào? 9 giống cà phê có năng suất cao
- Phân bón cà phê cho từng giai đoạn phát triển
- Kỹ thuật trồng tiêu xen cà phê tăng thu kép bền vững cho nông hộ
SFARM – Đặng Gia Trang vinh hạnh là nhà cung cấp tin cậy các sản phẩm vật tư nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh học của hơn 1500 đại lý, cửa hàng trên toàn quốc. Mời quý Khách hàng liên hệ thông tin sau để đội ngũ SFARM có thể nhanh chóng hỗ trợ:
– Website: https://sfarm.vn/
– Hotline: 0902652099
– Zalo: CSKH SFARM – 0902652099
